Een gezellige vrijdagmiddagborrel. De collega's bespreken de week, met een pilsje, de bitterballen gaan rond. Maar plotseling slaat de stemming om, want Kees grijpt naar zijn borst. En voor iemand het weet, ligt hij bewegingsloos op de grond. Twee collega's zitten meteen naast hem. “Kees, wat is er? Gaat het goed met je?” Maar er komt geen reactie.
Afloop hangt af van reacties van collega's
Hoe gaat dit aflopen? Volgens Harm Jan Beeuwkes, National Field Sales Manager bij ZOLL Medical Corporation, hangt veel af van de reacties van die collega's. “In zo'n situatie stopt het hart. Helemaal. Maar door snel te starten met borstcompressies wordt het bloed door het lichaam gepompt en neem je hiermee de pompfunctie van het hart over.”
“Die borstcompressies zorgen ervoor dat er zuurstofrijk bloed blijft stromen naar de vitale organen, zoals de hersenen. Het is essentieel dat de collega’s daar meteen mee beginnen. Met iedere minuut die verstrijkt zonder reanimatie of een defibrillatieschok neemt de overlevingskans met zo'n 10 procent af.”
Naast BHV’er niemand die kan reanimeren
Borstcompressies, reanimeren – het lijkt bij uitstek de taak van een bedrijfshulpverlener. Goed dus dat bedrijven wettelijk verplicht zijn om zo’n BHV’er aan te stellen. En logisch dus dat de collega's van Kees meteen om zich heen gaan kijken. “Waar is Elise? Kan zij dit overnemen?” Helaas, op vrijdag heeft Elise haar atv. Een collega heeft haar onmiddellijk gebeld, maar krijgt haar voicemail.
Het is een situatie die Harm Jan Beeuwkes vaak tegenkomt. “Een hartstilstand is iets dat bij alle bedrijven kan gebeuren, maar niet alle werkgevers lijken zich hiervan bewust. Ja, ze hebben een of twee BHV’ers rondlopen. Maar die kunnen natuurlijk op vakantie gaan, of ziek worden, of gewoon even een boodschap gaan doen. En verder is er niemand in het bedrijf die kan reanimeren.”
Schrap eens een vrijmibo en stuur alle medewerkers op reanimatiecursus”
“Vandaar mijn advies: schrap een van die vrijdagmiddagborrels en stuur alle medewerkers in plaats daarvan eens op reanimatiecursus. Dat is óók gezellig. En je hebt er de rest van je leven wat aan.”
AED essentieel bij reanimatie: twee redenen
Geen BHV’er dus. Wel heeft een andere collega al contact gelegd met 112. De ambulance is onderweg, maar de aanrijdtijd bedraagt zo'n 10 minuten. Daarom begint een collega alvast met borstcompressies, de meldkamermedewerker leidt haar door het proces.
“Die zal je precies vertellen wat je moet doen”, zegt Beeuwkes. “Na een paar vragen trekt de medewerker de conclusie dat er sprake is van een acute hartstilstand. Dan komen ze met een tekst als ‘Ik wil dat je je handen op het borstbeen plaatst en dat je borstcompressies gaat geven. Ik ga met je meetellen.’ Maar ze zullen ook iets anders vragen: ‘Beschikt jullie bedrijf over een AED?’”
Die AED is volgens hem essentieel. En wel om twee redenen.
1. Defibrilatieschok tijdens reanimatie
“Ten eerste kan die een schok geven, iets wat wij mensen met onze handen niet kunnen. Een AED geeft alleen aan dat er een schok moet worden toegediend als het apparaat een schokbaar hartritme waarneemt. Reanimatie is cruciaal voor het bewerkstelligen van een schokbaar ritme. Dus zonder hoogwaardige reanimatie is de kans op een succesvolle schok zeer veel kleiner.”
“Als de AED een schokbaar ritme waarneemt, dient het apparaat een defibrillatieschok toe. Daardoor stopt de verstoorde elektrische activiteit in het hart en krijgt dat de kans zijn natuurlijke ritme te herstellen. Om te herstellen heeft het hart nog steeds reanimatie nodig. Dus het is belangrijk om ook na de schok borstcompressies te blijven geven.”
2. Feedback tijdens reanimatie
Daarnaast is ook feedback aan degene die reanimeert van belang. “Je moet bedenken, bij een hoogwaardige compressie werk je volgens de code 30/2”, zegt Beeuwkes. “Dat betekent: 30 compressies van minstens 6 centimeter diep, en vervolgens 2 mond-op-mondbeademingen. En die compressies gaan in een tempo van 100 bpm.”
“Iemand die nooit een reanimatiecursus heeft gevolgd, weet dat allemaal niet. Dus die moet niet alleen instructies krijgen, maar vooral ook feedback: doe ik het goed? Ga je te langzaam, dan zegt de AED dat het sneller moet. Ga je niet diep genoeg, dan zegt hij dat je harder moet drukken.”
Een AED met feedback maakt een serieus groot verschil bij een reanimatie”
“Dat werkt echt verbazingwekkend goed. We hebben testen gedaan, ook met mensen zonder enige reanimatie-ervaring. Eén keer zonder de feedback van de AED en één keer met. Echt, een serieus groot verschil.”
Ook BHV’er is gebaat bij AED met feedback
Let wel, die feedback is ook nuttig voor een BHV’er met een EHBO-achtergrond die wellicht jaarlijks op herhaling gaat. “Weet jij hoe vaak iemand gemiddeld moet reanimeren? Sommige mensen gelukkig nooit, anderen door omstandigheden wellicht regelmatiger. Weet dus wat je moet doen en hoe. Mensen reageren in stresssituaties altijd weer anders dan ze van tevoren denken.”
Zeer nuttig die feedback, dus. “Stel je voor”, zegt Harm Jan Beeuwkes, “er krijgen tien mensen een hartstilstand. In slechts 50 procent van de gevallen is een schok noodzakelijk, maar alle slachtoffers hebben hoogwaardige reanimatie nodig. Hier kan een AED met feedback dus een grote bijdrage leveren aan een betere uitkomst voor het slachtoffer. En aan extra ondersteuning van de hulpverlener.”
Een AED in elke lift is veel te duur? Welnee
Terug naar de vrijdagmiddagborrel. Zal de AED daar op tijd arriveren? Volgens Beeuwkes is dat nog maar zeer de vraag.
Een kantoorflat op de Zuidas met maar één AED op de begane grond, jammer”
“Laatst sprak ik met een facilitair manager van een groot kantorencomplex op de Zuidas. Daar kunnen zo'n drie- tot vierduizend mensen werken. Weet je waar daar de AED hing? Op de begane grond bij de receptie. En weet je waar we zaten? Op de 25e verdieping. Dus vroeg ik of het niet veel verstandiger zou zijn om er één te hangen in elke lift of om de verdieping. Maar daar wilde hij niks van weten: dat was veel te duur.”
“Jammer, want zo’n AED inclusief ondersteuning kost je ongeveer 2.000 euro. Dus als je hierin voor het hele pand zou investeren, kom je een heel eind. Afgezet tegen de totale kosten van dat pand was dat echt een druppel op de financiële plaat.
Als je dan bedenkt dat een bedrijf de AED in drie, vijf of tien jaar afschrijft, snap ik het al helemaal niet meer. Tegenwoordig kunnen bedrijven zelfs de AED’s leasen of huren tegen een all-in prijs en maken ze zichzelf ook nog eens Hartveilig.”
De beste AED is de AED die het dichtste bij is
Vandaar zijn advies. Want regelmatig krijgt hij die ene vraag: wat is de beste AED? Van een salesmanager zou je verwachten dat hij hoog gaat opgeven over de specificaties van de ZOLL AED. En dat hij je precies uitlegt waarom je die moet nemen en niet die van een concurrerend merk.
Maar dat idee wuift hij meteen weg. “Weet je wat de absoluut beste AED is die je je maar kunt bedenken? De AED waar je altijd voor moet kiezen? Dat is de AED die het dichtste bij hangt.”
Tekst | Peter Passenier
