Op naar meer kwaliteit in de arbocatalogus

Sinds juli 2019 is de nieuwe beleidsregel voor arbocatalogi van kracht. Welk effect zal deze beleidsregel hebben op de ontwikkeling van arbocatalogi? We vroegen het aan de Inspectie SZW en diverse branche-vertegenwoordigers. Hun verwachting is eensgezind: betere arbocatalogi. Dat is goed nieuws voor arboprofessionals!

Op naar meer kwaliteit in de arbocatalogus

De eerste arbocatalogi werden in 2008 bij De Inspectie SZW ter toetsing aangeboden. Het toenmalige kabinet wou minder centrale regels formuleren. Daarom vroeg het de branches om hun verantwoordelijkheid te nemen en als werkgevers- en werknemerspartijen samen invulling te geven aan de doelvoorschriften van de Arbowet. Met een arbocatalogus.

Na een voorzichtige start in 2008 werden in 2009 meer dan 100 (deel)catalogi ter toetsing aangeboden. Inmiddels zijn er meer dan 150 branche-catalogi die soms wel negen onderwerpen (zoals fysieke belasting, PSA en gevaarlijke stoffen) beschrijven.

> LEES OOK: Wat zijn arbocatalogi?

Veel kwaliteitsverschillen tussen diverse arbocatalogi

Al vanaf de start zijn er kwaliteitsverschillen tussen de diverse arbocatalogi. Verschillen die in de loop der jaren steeds groter zijn geworden. Aan sommige catalogi is sinds de totstandkoming niets meer veranderd. Andere branches voegden steeds meer onderwerpen aan hun catalogus toe en actualiseerden regelmatig de oplossingen binnen de onderwerpen.

Actualiseren

Eén van de arbocatalogi die steeds verder is ontwikkeld, is die van de agrarische en groene sectoren. Math Creemers, directeur van Stigas, vertelt dat er voor de dertien deelsectoren elk een catalogus is met zo’n acht onderwerpen.

“Actualiseren is een continu proces”, geeft hij aan, “onze catalogi zijn levende documenten. We hebben de onderwerpen in een planningskalender staan en zo komen ze volgtijdelijk aan de beurt voor actualisering. Daarnaast krijgen we via onze sectorspecialisten, wier dagelijks werk het adviseren van bedrijven is, ook regelmatig tips voor aanvullingen. Dat er een veiliger methode mogelijk is voor werken met een motorkettingzaag, bijvoorbeeld.”

De houdbaarheidstermijn vindt hij een goede en logische ontwikkeling. “De ontwikkelingen op arbo-gebied gaan reuze snel. De impuls om hiermee actueler te zijn en te blijven zal goed zijn voor de kwaliteit van de catalogi.” Inhoudelijk ziet hij wel een uitdaging. “Er is zeker een spanningsveld tussen concreet en helder formuleren uit het oogpunt van regelgeving versus praktisch en motiverend schrijven voor bedrijven. Die uitdaging gaan wij graag aan. Want we zien dat de catalogus werkt om onze bedrijven te ondersteunen.”

Ook toets Inspectie SZW heeft zich ontwikkeld

Ook de toets van de De Inspectie SZW heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld. Carin Benders, coördinator arbocatalogi bij de Inspectie SZW: “Vanaf de start van de arbocatalogi is het al de bedoeling dat organisaties die hun branche-arbocatalogus benutten, er vanuit kunnen gaan dat zij zich daarmee aan de Arbowet houden. Ook de rechter heeft dit beaamd: een organisatie die zich aan de arbocatalogus had gehouden werd in het gelijk gesteld. Dit terwijl deze catalogus kwetsbare groepen medewerkers naar onze mening onvoldoende beschermde. Onze toets heeft zich daarom steeds verder ontwikkeld.”

Grenswaarden gevaarlijke stoffen aangescherpt

“Ook de ontwikkeling van wettelijke normen heeft invloed op deze toets”, vertelt Boudewijn Nouwens, senior inspecteur van het inspectiebrede kenniscentrum. “Zo zijn de grenswaarden van gevaarlijke stoffen in de laatste tien jaar aangescherpt.

> LEES OOK: Veilig werken met gevaarlijke stoffen in het kort

Bij werkdruk geldt inmiddels de verplichting om bij hoge werkdruk een verdiepend onderzoek te doen. Om meer duidelijkheid te verkrijgen voor werkgevers én onze inspecteurs, keuren wij arbocatalogi met alleen een opsomming van vrijblijvende tips niet meer goed. Een arbocatalogus moet uitleggen welke oplossingen minimaal zijn en/of hoe een werkgever uit de verzameling van oplossingen de juiste kan kiezen om tot een voldoende beschermingsniveau te komen.”

> LEES OOK: Werkdruk aanpakken? Doe het cyclisch

Nieuwe houdbaarheidstermijn van zes jaar

De Inspectie SZW verstuurde in juli 2019 een informatieve aankondigingsbrief aan de branches met uitleg over de nieuwe beleidsregel. Met als belangrijkste wijziging dat er nu een houdbaarheidstermijn van zes jaar is, zullen de catalogi de komende jaren óf een nieuwe toetsingsronde ingaan, óf uit het overzicht van goedgetoetste arbocatalogi worden verwijderd.

> LEES OOK: Arbocatalogi voortaan maximaal 6 jaar geldig

Betekent dit dat er minder catalogi overblijven de komende jaren? “Dat zou kunnen, maar ik hoop het niet”, geeft Carin Benders aan. “Het hoeft volgens mij ook niet, er zijn veel mogelijkheden voor een branche om een goede catalogus te ontwikkelen. Branches kunnen bijvoorbeeld inspiratie opdoen bij andere catalogi of afspraken met elkaar maken over samen ontwikkelen. Of bepaalde onderwerpen van elkaar overnemen. Voor vragen en overleg kunnen branches ook altijd bij ons terecht.”

Mooie arbocatalogi

Wie recent ontwikkelde catalogi opzoekt, ziet dat er inderdaad veel moois mogelijk is bij arbocatalogi. Bijvoorbeeld de groene/agrarische arbocatalogus, de arbocatalogus van de schoonmaakbranche en de arbocatalogus van de ggz.

Op naar meer kwaliteit in de arbocatalogus

Nieuwe beleidsregel heeft veel effect gehad

Een telefonische belronde langs diverse branchevertegenwoordigers leert dat de nieuwe beleidsregel veel effect heeft gehad. Meerdere branches zijn zich aan het oriënteren op de mogelijkheden om hun arbocatalogus volgens de nieuwe beleidsregel te laten toetsen.

> LEES OOK: Moet u zich houden aan de branche-arbocatalogi?

Zo geeft Bart Pierik van de VSNU aan dat de deelcatalogi van de Nederlandse Universiteiten inmiddels 6 jaar oud zijn en dat dit een goed moment is om die te actualiseren. Hun paritaire begeleidingscommissie werkt op dit moment met expertisegroepen al aan de herziening van de teksten.

De schoonmaakbranche heeft zelfs al teksten volgens de nieuwe beleidsregel aangeleverd. Theo Bosma, beleidsmedewerker arbeidsomstandigheden namens de RAS, vertelt dat de schoonmaakbranche arbo altijd hoog in het vaandel heeft gehad en zelfs van oudsher een aparte arbo-cao heeft. “De arbocatalogus vinden wij ook belangrijk, daarmee bieden we mensen een handvat om veilig te werken.” Al in juli leverden ze het onderwerp ongewenste omgangsvormen aan volgens het nieuwe format: “Ik ben er even goed voor gaan zitten en al met al was het echt niet zo ingewikkeld.”

Geen van de bevraagde branches is van plan om hun arbocatalogus te laten vervallen. Wellicht zal het dus inderdaad meevallen hoeveel catalogi er gaan verdwijnen.

Voordelen arbocatalogus

Er zitten meerdere voordelen aan het gebruik van een actuele arbocatalogus:

  • Weten dat je het goed doet: door van de oplossingen van de arbocatalogus gebruik te maken, weet een organisatie dat zij haar medewerkers goed en goed genoeg beschermt.
  • Sneller en gemakkelijker werken: dankzij de voorbeelden en mogelijkheden in de arbocatalogus hoeft een organisatie het wiel niet zelf uit te vinden, maar vindt zij inspiratie en ondersteuning.
  • Houvast in de samenwerking met de ondernemingsraad: de gesprekken over het treffen van geschikte maatregelen die je na de RI&E in het plan van aanpak wilt invullen, verlopen daarmee soepel en doeltreffend.
  • Instrumenten en tools vinden die leidinggevenden én individuele medewerkers ondersteuning kunnen bieden.
  • Niet hoeven op te zien tegen een eventueel bezoek van de Inspectie SZW: dit verloopt soepel doordat de organisatie kan laten zien hoe en waarom ze van welke oplossingen gebruik heeft gemaakt.

Op naar meer kwaliteit in arbocatalogus

Als branches hun catalogi gaan actualiseren en daar de nieuwste inzichten in verwerken, zullen er waarschijnlijk wel kwalitatief betere catalogi komen. “Ja, dat verwachten wij ook”, geeft Boudewijn Nouwens aan. “En dat is belangrijk, want bij de organisaties waar wij inspecteren merken we veel voordelen van een catalogus. De gesprekken gaan veel makkelijker met een gemeenschappelijk uitgangspunt. We hopen dan ook dat veel branches (weer) werk van hun catalogus gaan maken!”

Aukje van den Bent, Huub Pennock, Theo-Jan Heesen en Mark Fleuren | organisatie-adviseurs bij De Goede Praktijk en betrokken bij de ontwikkeling en actualisering van diverse arbocatalogi, www.degoedepraktijk.nl

> TIP: Arbo-wetgeving? Arbo Actualiteitendag!

Op naar meer kwaliteit in de arbocatalogus

De Omgevingswet komt eraan. Ben je er klaar voor?

De Omgevingswet komt eraan. Ben je er klaar voor?

Na groen licht van de Eerste Kamer gaat de Omgevingswet nu definitief in op 1 januari 2024. Deze wet bundelt en vereenvoudigt wetten en regels op het...

Ontslag na anonieme beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag

Ontslag na anonieme beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag

Een werkneemster wordt ineens om de oren geslagen met anonieme aantijgingen. Die komen voor haar uit de lucht vallen. De werkgever ontslaat haar...

Nieuwe arbowetgeving in 2024: de wijzigingen op een rij

Nieuwe arbowetgeving in 2024: de wijzigingen op een rij

In 2024 wordt op het gebied van arbo en milieu een bont palet aan nieuwe regelgeving voor ondernemingen van kracht. Ook laten eerdere wetswijzigingen...

Onnodig geweld of 'part of the job'?

Onnodig geweld of 'part of the job'?

In héél zeldzame gevallen is een werknemer zelf aansprakelijk voor zijn schade bij een arbeidsincident. In deze zaak moet de rechter oordelen of dat...

Zorgplicht geschonden of kletsverhaal van werknemer?

Zorgplicht geschonden of kletsverhaal van werknemer?

Kan een beknelling een huis-, tuin- en keukenongeval zijn, dat weinig of niets met het werk te maken heeft?

Metselaar valt in put op linke werklocatie 

Metselaar valt in put op linke werklocatie

Een metselaar valt tijdens zijn werkzaamheden in een put en breekt zijn voet. Niet alleen is de put nogal diep, de vloer is bovendien van beton en er...

Medische machtiging na einde wachttijd; mag looninhouding nog?

Medische machtiging na einde wachttijd; mag looninhouding nog?

Als een zieke medewerker onder behandeling is van een specialist, vraagt de bedrijfsarts regelmatig medische informatie op. De werknemer dient...

Straf voor bedrijf, leidinggevende of allebei na ongeval?

Straf voor bedrijf, leidinggevende of allebei na ongeval?

'Taakstraffen opgelegd aan directeur van asbestsaneringsbedrijf na twee arbeidsongevallen'. Dat is de kop van een nieuwsbericht op de website van het...