Een van de meest voorkomende werkgerelateerde gezondheidsproblemen is werkstress. De vakbond FNV doet, op basis van de FNV Sneltest Werkdruk, al jaren onderzoek naar werkdruk en werkstress. Specifiek in organisaties en instellingen waar werkenden aan de bel trekken omdat ze de werkdruk een probleem vinden. Vakbondsleden en OR-leden zoeken hulp bij de FNV, omdat ze niet gehoord worden door hun werkgever, het onderwerp werkdruk aan de kant wordt geschoven. Of omdat ze niet serieus worden genomen of de door de werkgever aangedragen oplossingen geen verschil maken.
Slechts een kwart normale werkdruk
Dat werkgevers geen gehoor geven, zorgt er niet alleen voor dat steeds meer werkenden een ongezond hoge werkdruk hebben. Het zorgt er ook voor dat effectieve oplossingen buiten beeld blijven. En dat is zonde. Uit de onderzoeken van de FNV (met in totaal ruim 9000 respondenten) blijkt namelijk dat slechts een kwart van de werkenden in de onderzochten organisaties een gezonde werkdruk heeft.
Maar liefst 51 procent heeft een ongezond hoge werkdruk. Het werktempo en de werkhoeveelheid zijn te hoog waardoor zij stressklachten hebben. En 24 procent zit in de gevarenzone. Zij hebben stressklachten, maar die zijn niet gerelateerd aan werkdruk. Of ze hebben een hoge werkdruk, maar nog geen stressklachten ontwikkeld. De onderzoeken laten flinke uitschieters zien waarbij zeventig procent of meer werkenden last hebben van een ongezond hoge werkdruk.
Lukraak wat maatregelen
Niets doen of lukraak, zonder overleg wat maatregelen nemen, werkt niet”
Het is belangrijk om in te grijpen als zo’n grote groep werkenden stressklachten heeft door het werk. Werkgevers laten kansen liggen door niet naar werkenden te luisteren en aan hen oplossingen te vragen voor de werkdruk en andere werkstressoren. Niets doen of lukraak, zonder overleg wat maatregelen nemen, werkt niet. Sterker nog, het verergert de stressklachten alleen maar.
Bij meerdere organisaties voerde de FNV twee jaar na het eerste werkdrukonderzoek, weer een onderzoek uit. Dit omdat de werkgever geen maatregelen had genomen of maatregelen nam die niet de oorzaak van de werkstress aanpakten. Meer dan tachtig procent van werkenden in die organisaties gaf aan dat de werkdruk verder gestegen was.
‘De bal is meteen weer terug bij de werknemers gelegd. Ik heb niet het idee dat het signaal serieus genomen is,’ liet een van de respondenten weten. En een ander legt de vinger op de zere plek: ‘De structurele problemen (deadlines, te weinig personeel) zijn niet aangepakt.’
In een uur 3000 m2 stofzuigen
Vragen aan werkenden hoe zij werkstress aan zouden pakken, kan veel verschil maken. Er zijn in de werkdrukonderzoeken duidelijke overeenkomsten te zien in de oplossingsrichtingen die werkenden zelf aandragen.
In de top drie van aangedragen oplossingen staat altijd meer personeel. Er is simpelweg te veel werk dat gedaan moet worden door te weinig mensen. Of de productiviteitsnorm ligt te hoog. Hierdoor krijgen werkenden niet alleen psychische klachten, maar ook fysieke klachten. Denk maar eens aan schoonmakers die in één uur 3000 vierkante meter moeten stofzuigen. Of aan distributiemedewerkers die in zo’n hoog tempo pallets moeten stapelen dat zij rugklachten ontwikkelen.
Inwerken van tijdelijk personeel kost veel tijd”
Ook zijn werkenden veel tijd kwijt aan het continu inwerken van tijdelijk personeel. Of het herstellen van fouten die, logischerwijs, gemaakt worden door tijdelijk personeel. Een medewerker van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) verwoorde het zo: ‘Door het nieuwe, niet goed ingewerkte personeel zijn er vaak misverstanden waardoor zaken uit de hand lopen of niet worden gezien.’
Bijspringen op andere afdelingen
Ook de planning en organisatie van het werk staat vaak in de top drie. Werkprocessen zijn niet goed op elkaar afgestemd, waardoor mensen op elkaar moeten wachten of juist moeten bijspringen op andere afdelingen. ‘We hebben structureel te maken met code 10 (inspringen andere afdeling), hierdoor ontstaat er een gat op de eigen afdeling en blijft er werk liggen’, legt een medewerker van een grote, internationale woonketen uit.
Overwerken is eerder standaard dan uitzondering”
Deadlines worden niet gehaald en de kwaliteit van het werk vermindert. Pauzes worden overgeslagen en overwerken is eerder standaard dan uitzondering. En los daarvan neemt het plezier in het werk af door een slechte planning en organisatie. Werkenden zijn trots op hun professionaliteit en willen hun werk goed kunnen uitvoeren.
Meer als mens gezien worden
En die professionaliteit wordt niet altijd opgemerkt. Meer waardering vanuit het management staat namelijk ook vaak in de top drie van oplossingen om werkstress tegen te gaan. Die waardering kan onder andere bestaan uit meer zekerheid (een vast contract), een fatsoenlijk loon of meer zeggenschap over arbeidstijden. Denk aan vaste werktijden of makkelijker verlof op kunnen nemen. Of gewoon meer als mens worden gezien. Een mens waar naar geluisterd wordt. Ook als het gaat om het aanpakken van werkstress en de mogelijke oplossingsrichtingen.
> Lees meer over hoe je werkdruk kunt verminderen
Tekst| Renske Jurriëns, FNV Beleidsadviseur veilig en gezond werken
