Welke handelingsmogelijkheden heeft Koos? We kiezen er voor deze ethische bespreking drie: twee daarvan zijn wat extreem en een ligt in het midden.

1. ‘Opdracht is opdracht’: Koos slikt nog eens diep en voert de klus uit.

2. Koos gaat een gesprek aan met de opdrachtgever en geeft aan dat hij heeft gehoord over bezorgdheid bij het personeel door de op handen zijnde inkrimping.

3. Koos gaat een gesprek aan met de opdrachtgever en meldt dat hij het gevoel heeft dat hij wordt gemanipuleerd. Hij geeft daarom de opdracht terug.

Hoe komt Koos erachter wat de beste handelwijze is? Zoals in een eerder artikel (Arbo 11, november 2007, pagina 28) beschreven is, volgt hier een ethische analyse met enkele handelingsalternatieven.

Daarbij wordt in een gedachte-experiment nagegaan wat de ethische implicaties zijn per alternatief, en kijkend vanuit verschillende perspectieven. In deze casus komen drie perspectieven aan bod: van Koos zelf, van de opdrachtgever en van het personeel. Koos probeert zich daarbij zo goed mogelijk te verplaatsen in deze anderen.

Hieronder per alternatief de verschillende gedachten over het schenden of steunen van de morele waarden per alternatief in schema’s. In elk vakje zijn scores geplaatst. Een plusteken geeft daarbij aan dat de morele waarde wordt gesteund, een minteken dat de morele waarde wordt geschonden. Het spreekt vanzelf dat dit geen absolute scores zijn en dat elke lezer hier anders over kan denken.

Uit de vergelijking tussen de verschillende alternatieven is te zien dat er een conflict van waarden bestaat tussen Koos en de opdrachtgever. Dit lijkt onoplosbaar. Een extra complicatie is dat de opdrachtgever zelf een soort ‘tussenbaas’ lijkt te zijn. Mogelijk heeft hij echt het beste voor met de gezondheid van zijn mensen en heeft hij geen of nauwelijks invloed op de inkrimping die van hogerhand wordt opgelegd.

Het hangt er nu voor de keuze van Koos vanaf hoe hij een weging maakt. Is in zijn perceptie eerlijkheid een essentiele waarde, dan kiest hij zonder meer voor alternatief 2. Alternatief 3 gaat wellicht iets te ver, omdat Koos uiteindelijk niet zeker weet hoe het allemaal in elkaar steekt. Een gesprek over de onrust bij het personeel lijkt een professioneel juiste keuze, ook omdat onrust de kwaliteit van het advies negatief beinvloedt. Afhankelijk van de uitkomsten kan het dan zijn dat Koos alsnog kiest voor optie 3, het weigeren van de opdracht.

Alternatief 1 lijkt geen goede keuze. Er is in die optie namelijk niet voldaan aan de voorwaarden voor een goed contact tussen professional en opdrachtgever. Dit contact zal eerst moeten worden verbeterd door een gesprek over de waargenomen onrust.

De afweging van dit morele dilemma sluit goed aan bij een van de kerncompetenties van professionals, namelijk het vertrouwen kunnen wekken van zowel opdrachtgever als werknemers. Het is een uitdaging om als professional zodanig te werken dat men door beide partijen wordt vertrouwd.

Alternatief 1: ‘Opdracht is opdracht’: Koos slikt nog eens diep en voert de klus uit.

+ morele waarde gesteund – morele waarde geschonden ? geen uitspraak over te doen

Alternatief 2: Koos gaat een gesprek aan met de opdrachtgever en geeft aan dat hij heeft gehoord over bezorgdheid bij het personeel vanwege de op handen zijnde inkrimping.

+ morele waarde gesteund – morele waarde geschonden ? geen uitspraak over te doen

Alternatief 3: Koos gaat een gesprek aan met de opdrachtgever en meldt dat hij het gevoel heeft dat hij wordt gemanipuleerd. Hij geeft daarom de opdracht terug.

+ morele waarde gesteund – morele waarde geschonden ? geen uitspraak over te doen