Nee, orka’s zwemmen er niet rond in Dolfinarium Harderwijk. Maar ze hebben daar wel Steller Zeeleeuwen. ‘Erg agressieve dieren’, zegt woordvoerder Bert van Plateringen. ‘Ze wegen zo’n 400 kilo en ze kunnen een mens omver duwen en vervolgens hard bijten. Daarom zullen we nooit in hun territorium komen. En dus moeten we iets verzinnen als er een dierenarts langs moet komen voor een gezondheidscontrole .’

Training

Maar daar hebben ze in Harderwijk op geanticipeerd, zegt Van Plateringen. ‘De jonge dieren worden van jongs af aan getraind. Zo leren ze bijvoorbeeld om op commando op een weegschaal te klimmen. Of juist plat op hun rug te gaan liggen, vlak bij de afrastering. Dan vinden ze het zelfs goed als er bloed bij hen wordt afgenomen. ‘

Leeuwen en tijgers

In dierentuinen ligt het beveiligingsniveau nog wat hoger. Logisch, want dan gaat het bijvoorbeeld om een medische behandeling van leeuwen en tijgers. ‘Die gaan in zo’n geval altijd onder narcose’, zegt Marielle van Aggelen, directeur van De Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD). ‘Omdat dit heel belastend is voor de dieren, proberen we in een keer zo veel mogelijk informatie te verzamelen. Dus prikken we bloed, nemen we de temperatuur op en bekijken we bijvoorbeeld de tanden of de oren.’

Arbocatalogus

Nee, Van Aggelen kan niet zeggen welke dieren het allergevaarlijkst zijn. ‘Je kunt niet zomaar een top-10 opstellen’, zegt ze. ‘Met grote roofdieren moet je natuurlijk uitkijken. Maar als een koe het op haar heupen krijgt, kan ze je met haar horens tegen de stalwand aan klemzetten. En wat dacht je van een steenvis? Als je die per ongeluk aanraakt, moet je echt als een speer naar het ziekenhuis.

Risicobeheersing

Ook is het niet altijd eenvoudig om te bepalen hoe je die risico’s moet beheersen. ‘Dat verschilt per werksituatie’, zegt Van Aggelen. ‘In het ene geval is het bijvoorbeeld verstandig om met z’n tweeën te werken. Dan kan de een de ander bijtijds waarschuwen voor gevaar. Maar in een ander scenario is dat juist niet verstandig. Want dan kan het gebeuren dat de ene dierverzorger mest aan het ruimen is, terwijl de collega het idee krijgt om het nachtverblijf van de leeuwen open te gooien. Daarom kan ik eigenlijk maar een algemene raad geven: wees altijd op je hoede en volg de vastgestelde protocollen, want wilde dieren blijven altijd wilde dieren.’

De protocollen waar Van Aggelen over spreekt, zijn te vinden in de arbocatalogus van de dierentuinen. Die ligt op het ogenblik ter toetsing bij het ministerie van SZW.