Antibiotica zijn steeds minder effectief doordat we er te gemakkelijk mee omgaan. Wereldwijd rukken multiresistente bacterien op: tuberculose, MRSA, ESBL, EHEC, Ebola- en MERS-virus. Die maken duidelijk dat we een continue strijd moeten leveren om te overleven.

In een wereld waarin mens en dier te dicht op elkaar gepakt zitten, zijn we eigenlijk een mondiale menselijke legbatterij. In de strijd om te overleven is het zaak om potentieel met een multi- of bijzonder resistente bacterie besmette mensen snel te isoleren om besmetting te voorkomen. Daarom beschikken veel ziekenhuizen in Nederland over isolatiekamers voor zogenoemde bron-isolatie: bescherming van de omgeving tegen de patient. De kamers worden luchttechnisch op onderdruk gehouden ten opzichte van de omgeving. Het luchtdrukverschil met de gang moet formeel minimaal 5 Pa bedragen. Een merkwaardig lage waarde, want uit de laboratoriumwereld is bekend dat de onderdruk bij waardes van 15-20 Pa pas effectief is. Bij asbest- en bodemsaneringen hanteren we nog veel hogere drukverschillen.

De praktijk wijst uit dat in de isolatiekamers van een aantal ziekenhuizen nauwelijks of geen sprake is van onderdruk. Sterker nog, soms staat de kamer zelfs op overdruk. Zo worden de besmettingen vanuit die kamer de afdeling en het ziekenhuis in geblazen.

In veel isolatiekamers heeft het verpleegkundig personeel niet zelf zicht op het luchtdrukregime. Men neemt maar aan dat het klopt. Soms brandt er een lampje op de centrale post. Dat brandt al jaren en niemand weet waar het voor staat. Niemand ligt daar kennelijk wakker van, want niemand neemt actie. Druk, druk, druk (maar geen onderdruk).

Soms zijn isolatiekamers als multifunctionele ruimtes uitgevoerd. Ze dienen dan niet alleen om besmettelijke patienten te huisvesten (op onderdruk), maar ook om patienten met een sterk verminderde immunologische afweer te huisvesten (op overdruk). Die overdruk dient om alle mogelijke verontreinigingen en bijbehorende ziektekiemen buiten de kamers te houden (beschermende isolatie): bescherming van de patient tegen de omgeving.

In enkele gevallen zit er op de wand een tuimelschakelaar op heuphoogte. Iemand die per ongeluk tegen de schakelaar leunt, verandert zomaar de onderdruk in overdruk en andersom. Ook hier heeft het verpleegkundig personeel zelf geen zicht op de betekenis van de stand van de schakelaar en dus ook niet op het luchtdrukregime. In een geval blies men zo abusievelijk tuberculose ‘het huis’ in. Ziekenhuizen: the place not to be?

Dus wat te doen? Een zodanige voorziening treffen dat het verplegend personeel zelf dagelijks zicht heeft op het luchtdrukregime in deze ruimtes. Met het aanbrengen van een begrijpelijke manometer of een flapperend vaantje in een kleine doorvoeropening (naast de deur) naar de sluis of de gang, kunnen personeel en ook bezoekers dagelijks zelf gemakkelijk zien of de kamer op onder- dan wel overdruk staat.

Dat we het aan de voorkant al niet goed regelen door met te veel te zijn en te kwistig antibiotica te gebruiken, so be it. Maar als we de zaak ook aan de achterkant – na besmetting en mogelijke infectie – niet voor elkaar hebben, komen we nooit als fitste uit de strijd met de micro-organismen.

Dan toch maar minder mensen?

Wim van Alphen, PHOV