De aanpassing van de Arbowet gaat dat ondersteunen: de interne deskundige en ondernemingsraad nemen meer het voortouw in het verbeteren van de kwaliteit van werken. Externe deskundigen moeten met hen samenwerken.

De verbeterslag richt zich op cultuur- en gedragsverandering: preventief denken en werk verbeteren. Daarbij is coaching nodig. Een arbo- of risicoadviseur die vanuit een expertrol zijn diensten levert aan de organisatie, doet andere dingen en bereikt ook andere doelen dan een preventiecoach die zich richt op betere preventie door de organisatie zelf.

Ongemakkelijke waarheden: verloren jaren

Velen jaren is er weinig voortgang geboekt in het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Hoe komt dat? Eind vorige eeuw zorgde de millenniumbug voor paniek. De 21ste eeuw zou starten met chaos door vastlopende computergestuurde systemen. Dat viel gelukkig erg mee en veroorzaakte een sfeer van “maak je niet zo druk, tegen de tijd dat iets een probleem wordt vinden we wel een oplossing”. We gingen dus door met internet, zeepbellen, woekerpolissen, pensioengaten, CO2-uitstoot en arbodiensten met arboproducten door arbodeskundigen.

Tot 2008. De crisis opende de ogen voor ongemakkelijke waarheden. Een pensioenstelsel dat faalt bij slechte beleggingsresultaten. Terreurgroepen die onze vrijheid en democratie bedreigen. Ongelijkheid in welvaartsverdeling die de maatschappelijke stabiliteit, vrede en welvaart aantast. Internationale criminele organisaties die beter samenwerken dan overheidsdiensten en met de internationale handel in drugs, vluchtelingen, dieren en gevaarlijk afval steeds rijker worden en de overheden opzadelen met problemen als maatschappelijke ontwrichting en gezondheidsaantasting.

Kracht bedrijfsleven versterken met preventie

‘Het bedrijfsleven’ wordt meer de hoeksteen van de samenleving dan de politiek, religies of het gezin. We leven in een geldgestuurde, multiculturele, individuele consumptiesamenleving.
Werk krijgen, uitvoeren en houden is de factor die constante aandacht opeist en is voorwaarde om in de maatschappij te participeren. Een winstgevend bedrijfsleven is de basis van gezonde overheidsfinanciën en medebepalend voor hoe goed de overheid kan zorgen voor vrede, veiligheid, ouderenzorg en infrastructuur.

Veilig, gezond en milieubewust werken is zeer lucratief en biedt kansen, maar hoe bereik je dat? Daar zit een probleem. Werkgevers investeren steeds minder in preventie en betalen steeds meer aan verzuimbegeleiding en re-integratie. Een verdienmodel voor verzuim- en re-integratiebedrijven, maar niet voor werkgevers.

Professionals in het goede spoor krijgen

De professionals lijken achterop geraakt: er is doorgeborduurd op uitgangspunten uit het verleden in plaats van aandacht te hebben voor het heden. Hele generaties veiligheidskundigen zijn opgeleid voor industriële bedrijfssectoren met hoge ongevalsrisico’s zoals petrochemie, bouw en de energiesector. Het vak veiligheidskunde ging over veilige techniek en de beheersing daarvan via een systeem van procedures, regels, voorschriften en andere ‘beheersmaatregelen’.

Veilig en gezond werken nu, betekent in de eerst plaats voorkomen dat werk geestelijk te belastend is en daarna fysieke belasting beperken. Verder aandacht hebben voor gevaarlijke stoffen, straling, lawaai en trillingen. Zo kan de grote stroom beroepszieken worden beperkt, de gezondheidszorg ontlast en wordt meegewerkt aan betere zelfredzaamheid na pensionering. Medemenselijkheid en daadkracht zijn nodig: goed luisteren naar klachten en wensen van medewerkers en vervolgens innovatieve oplossingen zoeken. Hierdoor bereik je kwaliteitsverbeteringen, betere motivatie en minder schade door storingen, incidenten, ongevallen en verzuim.

Preventiecoach: omscholen of nieuwe instroom?

Daarvoor zijn preventiedeskundigen nodig met bedrijfskundige kennis en gedragskennis, die samen met de ondernemingsraad het bedrijf kunnen coachen naar veiliger en gezonder werk. Dat kan een nieuwe instroom van preventiedeskundigen worden met frisse ideeën. Maar er liggen ook kansen voor ervaren arbodeskundigen die flexibel genoeg zijn om uit hun expertrol te stappen en die bereid zijn hun gezichtsveld te verbreden. En ondertussen: zo goed mogelijke onderlinge samenwerking tussen de verschillende professionals.

Gerard de Groot MSc | www.gpmtraining.nl, www.preventieprofessionals.nl