Dagelijks komen er nieuwe berichten over steeds verdergaande maatregelen die noodzakelijkerwijs worden genomen, om de verspreiding van dit virus tegen te gaan. Dat gebeurt onder meer aan de hand van statistiek. Over die maatregelen valt soms wel het een en ander te zeggen.

Maar tussen het schrijven van deze column en de uiteindelijke verschijning zit al gauw een week of twee. En dan is elk commentaar al weer ruimschoots achterhaald. Daar komt bij dat ik geen medicus of microbioloog ben. En in alle eerlijkheid: statistiek is ook nooit mijn sterkste punt geweest. Ik heb daar op de HTS een beetje mee gezwijnd, zoals overigens veel van mijn medestudenten.

Risicoschatting met risico = kans x effect in tijden van virus

Naar het schijnt zijn er op dit moment velen die wel verstand menen te hebben van statistiek. Ik hoorde via de televisie zelfs Tweede Kamerleden die in tijden van virus ineens notoire cijferaars bleken. Zelf heb ik geen oordeel, maar probeer indachtig de basisformule risico = kans x effect een beetje mijn leven in te richten. Hoewel ook deze benadering geen zekerheid biedt, gelet op alle uitbreidingen aan dit basisbegrip (het begrip formule is mijns inziens wat te breed). Zoals door Fine & Kinney, die de blootstelling meewogen bij hun risicoschatting. Daarmee werd de benadering ietwat verfijnd.

Statistiek: uitkomsten geven geen absolute zekerheid

In de veiligheidswereld wordt deze benadering ook vaak in risico-inventarisaties en -evaluaties toegepast. Maar de uitkomsten moeten nog steeds worden gezien als een min of meer ruwe benadering. Dat klopt ook met het wezen van de statistiek: uitkomsten geven een richting aan, maar bieden geen absolute zekerheid.

Vertrouw de deskundigen, niet de statistiek

Dat wordt denk ik weleens uit het oog verloren als we discussiëren over de interpretatie van de gegevens die met de methode van Fine & Kinney zijn verkregen. Ondanks het gebruik van cijfers die aan de verschillende parameters (Waarschijnlijkheid, Blootstelling en Ernst) worden toegekend, is het geen kwantitatieve risico-evaluatiemethodiek. Het blijft slechts een kwalitatieve inschatting. Een hulpmiddel dus.

> LEES OOK: Leer kritisch kijken naar ongevalscijfers

Vertrouwen op (vak)deskundigen in tijden van virus

Maar wel een handig hulpmiddel, waarmee je snel een inschatting van potentiële risico’s kunt maken. En dat ook – door de eenvoud van de methode – snel is aan te leren aan de mensen die de risico’s lopen: de werknemers op de werkvloer. Die het voordeel hebben dat zij doorgaans heel goed weten of ‘hun’ machine of werkplek veilig is. Waar de knelpunten zitten. En hoe met de nodige aanpassingen de veiligheid te verbeteren valt. Deze direct betrokkenen zijn dan ook te zien als de (vak)deskundigen. Want zij zijn in staat hun eigen risico’s te beoordelen, te onderkennen en voorstellen te doen voor de juiste maatregelen.

Dat wordt heel anders als het om een razendsnel om zich heen grijpend en nog tamelijk onbekend virus gaat waar op dit moment zelfs nog geen vaccin voor bestaat. Dan kunnen we niet veel anders dan vertrouwen op diegenen die zijn opgeleid om dit soort ingewikkelde problemen het hoofd te bieden: de deskundigen.

Auteur: Rob Poort | Bureaupoort.nl