Gemiddeld besteden kenniswerkers wekelijks 20 uur aan de afhandeling van informatie in de VS. Liefst 75% van werknemers in duizend grote bedrijven meldt last te hebben van information overload, 45% vindt het zelfs ’overweldigend’. Geschat wordt dat de hoeveelheid informatie in bedrijven jaarlijks zal groeien met meer dan 65%.

In Nederland ontbreekt dit soort cijfers. Wel is 17% van het totaal aantal ziekmeldingen toe te schrijven aan psychische overbelasting en burnout. Jaarlijks melden 1,6 miljoen mensen zich ziek, hetgeen een schadepost oplevert van E 5 miljard.

Burn out
Dat ook Nederlandse werknemers in toenemende mate worstelen met de sterke informatiegroei, bevestigt Hugo Peters, directeur HRM van ING Nederland (27.000 werknemers). Volgens hem zullen bedrijven er uiteindelijk niet aan ontkomen werknemers te trainen op het omgaan met information overload. „We jagen elkaar nu alleen maar op in deze sferen”, zegt Peters. „Iedereen verstuurt mails en verwacht snel antwoord. Het gevolg is dat mensen om 11 uur ’s avonds soms nog post beantwoorden.

Hoewel burn-out en psychische overbelasting volgens Peters niet spelen binnen ING, vindt hij dat werknemers na negen uur ’s avonds alleen nog moeten reageren op dringende mails. Tegelijkertijd ziet de de HRM-manager ook dat „de informatiegekte” moeilijk is af te remmen. „Ik heb in Amerika collega’s die het echt vreemd vinden als je na elven niet meer reageert. Degene die deze cyclus als eerste doorbreekt, is natuurlijk de pineut, maar ergens houdt het gewoon op. Mensen moeten alles wat op hen afkomt wel kunnen verwerken. Wanneer stopt dat, bij 100, 150 mailtjes per dag?

Schadeclaims

Ook bij VNO-NCW en de FNV bestaat zorg over de groei van informatie. Waar werkgevers wijzen op de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer om overbelasting direct te melden bij de superieur, onderstreept de vakbeweging de verantwoordelijkheid van de werkgever om medewerkers actief te beschermen tegen te veel werkstress. Volgens directeur bureau beroepsziekten FNV, Marian Schaapman, zal de information overload uiteindelijk leiden tot talrijke schadeclaims. Ze wijst in dit verband op een uitspraak van het gerechtshof in Den Bosch waarin een werkgever aansprakelijk werd gesteld voor de burn-out van een medewerker.

De zaak was aanhangig gemaakt door de vakbond. Ze zegt: „Het is een belangrijke uitspraak. Werkgevers kunnen nu niet meer zeggen: ik wist het niet. Ze moeten actief hun zorgplicht vervullen en naarmate de sociale zekerheid verder afbrokkelt, zullen meer werknemers met burn-out gaan claimen. Ik denk dat de werkdruk verder stijgt door de toenemende informatiedruk. De menselijke maat raakt uit het zicht.”

Leer negeren
Waar in de Verenigde Staten een nieuwe tak van industrie zoekt naar wegen om het informatiebeest te temmen, zijn het in Nederland vooral nog enkele voorlopers als Guus Pijpers, als deskundige op het gebied van informatiegedrag verbonden aan de Tilburgse TiasNimbas Businessschool en auteur van diverse boeken rond dit thema.

Volgens Pijpers moet er vooral worden gewerkt aan het opleiden van werknemers rond informatieverwerking. „Ik ben nog steeds geen enkele opleiding tegengekomen die leert hoe je kunt omgaan met deze enorme informatievloed. Wat ik werknemers voorhoud, is: leer te negeren. Houd rekening met de ontvanger als je hem informatie stuurt. Stel goede vragen. We zullen echt moeten leren informatievaardig te worden willen we overeind te blijven in de komende tijd.”