Nachtdiensten leiden tot een nieuw arbeidsrisico: slecht eten. Dat schrijft de redactie van het onlinemedische tijdschrift PLoS Medicine naar aanleiding van recente onderzoeken. Daaruit bleek onder meer het verband tussen ploegendienst, dieet en suikerziekte.
Volgens de auteurs ligt hier een taak voor de overheid. Die moet werkgevers dwingen om hun ploegendienstmedewerkers gezond voedsel aan te bieden, en om ongezond eten te ontmoedigen. Hoe dat valt te realiseren? Door een ongezond dieet te bestempelen tot een nieuw ‘beroepsrisico’, aldus de onderzoekers.

Biologische klok

De zorgen van PLoS Medicine worden gedeeld door psycholoog en consultant Alexander van Eekelen van Circadian Netherlands. En hij wijst op een extra risico. Volgens hem tikt in ieder orgaan van ons lichaam een biologische klok. De meeste ploegendienstmedewerkers realiseren zich dat waarschijnlijk niet; zij voelen alleen dat ze ’s nachts honger krijgen. En in veel gevallen eten ze dan een pizza of een paar chocoladerepen voor extra energie.

En dat is heel onverstandig. Vanwege die biologische klok dus. ‘ Je nieren, je darmen, je alvleesklier, je lever – die gaan ’s nachts allemaal op de waakvlam’, zegt Van Eekelen. ‘En daardoor kunnen ze hun functies minder goed vervullen. Gevolg is dat we ’s nachts minder goed in staat voedsel te verdragen en te verteren.’

Vet en suiker

Neem vet. ’s Nachts kunnen we dat maar gedeeltelijk omzetten in brandstof voor het lichaam. De rest wordt opgeslagen als slecht cholestorol. Het gevolg: overgewicht en grotere kans op hart- en vaatklachten.

En neem suiker. ’s Nachts maakt de alvleesklier minder insuline aan en kan ons lichaam de hoeveelheid suikers in het bloed niet geheel verwerken. ‘Dat verklaart ook de hoge bloedsuikerspiegels bij ploegendienstmedewerkers’, zegt Van Eekelen. ‘Op termijn lopen die een grotere kans op diabetes type 2. Dat risico wordt nog eens verergerd doordat de meeste nachtwerkers lijden aan slaapgebrek. En dat slaapgebrek maakt je lichaam resistent voor de eigen insuline.’

Aangepaste voeding

Hoe moeten werkgevers deze problemen aanpakken? Van Eekelen ziet veel in goede voorlichting. Bijvoorbeeld over verstandig eten: niet te vet, niet te veel koolhydraten. ‘Recent onderzoek van de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ) laat zien dat aangepaste voeding kan leiden tot 26% minder vermoeidheid. Het verbetert de kwaliteit van de dagslaap, en het vermindert klachten over ernstige hoofdpijn.’

En aangezien we nog in de tijd zitten van de goede voornemens, heeft Van Eekelen ook nog een advies voor alle werknemers, nacht- en dagwerkers. ‘In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is alcohol geen goed slaapmiddel. Vermijd dus te drinken voor je naar bed gaat – of beperk je tot een beker warme melk.’