Natuurlijk, een deel van die werknemers heeft geen keuze. De radio op de bouwplaats staat nu eenmaal aan, en de speakers van de inpakafdeling blijven tot 17.30 uur schetteren. Maar bij andere medewerkers geschiedt de blootstelling vrijwillig. Logisch, als je kunt kiezen tussen hinderlijke omgevingsgeluiden in de kantoortuin of je eigen favoriete muziek, is de keuze snel gemaakt.

Productiviteit
Stimuleren al die arbeidsvitaminen ook de productiviteit? Het onderzoek van Randstad suggereert van wel: maar liefst 81% van de ondervraagden meent door de muziek beter te werken. Maar het blijkt uit de formulering: die gegevens zijn gebaseerd op de subjectieve ervaringen van die werknemers. Zijn die effecten op de productiviteit ook objectief gemeten?

Niet vaak. Volgens universitair docent Makiko Sadakata van de Radboud Universiteit in Nijmegen is er op dit specifieke terrein verrassend weinig onderzoek verricht. Lastig dus om iets algemeens te zeggen over het effect van muziek op productiviteit. “Je hebt te maken met veel variabelen”, zegt ze. “Zo zijn er grote verschillen tussen de luisteraars. Mensen die zelf geen instrument spelen, en ook heel weinig van muziek afweten, beschouwen het al snel als een prettig achtergrondgeluid. Maar een muzikant zal het nummer analyseren: ‘Dit zou ik zelf iets minder snel spelen’. Of: ‘Mooi, die overgang van mineur naar majeur.’ Vaak gaat dat volledig onbewust, maar het vreet wel mentale energie.”

Daarbij is het ook belangrijk of de muziek past bij de werkzaamheden. “Bij eenvoudige, repeterende taken kan een koptelefoon helpen om je wakker te houden”, zegt Sadakata. “Maar als je die taken moeilijker worden en een beroep doen op je ruimtelijk inzicht of je taalvaardigheid, kom je wellicht in problemen. Misschien niet bij simpele muziek, maar wel bij gecompliceerdere stukken. Daarbij maakt het ook uit of er wordt gezongen of niet. En zo ja: is die tekst dan in je moedertaal? In dat geval, kan ik me voorstellen dat dit nog meer afleidt, vooral tijdens een taalkundige taak.”

Fluisteren
Misschien kan een werknemer in de kantoortuin dus beter op zoek naar andere oplossingen. Hoewel… volgens arbeidshygienist Paul Settels valt dat niet mee. “Je kunt je collega’s er natuurlijk op wijzen dat ze zachter moeten praten, maar dat is niet iedereen gegeven. Bovendien blijkt uit onderzoek dat gefluister om je heen de productiviteit al helemaal niet verhoogt. Mensen krijgen dan onbewust het gevoel dat er iets aan de hand is, dat het gaat over hen. Je ziet dat ook bij mensen die hardhorend zijn: die worden vaak achterdochtig.”

Maar misschien ligt het antwoord de oplossing in een technische vinding: antigeluid: “De bedoeling is dat storende omgevingsgeluiden worden geneutraliseerd”, zegt Settels. “Zodra de golflengte van het geluid omhoog gaat, compenseert het systeem dat met een golfje in de andere richting. Maar het resultaat is gecompenseerd geluid, en dat horen we als ruis. Het lijkt niet zo storend, maar onbewust zijn we toch de hele dag bezig om het te verwerken. Dus put het ons wel degelijk uit. Daar komt nog bij dat niet ieder geluid een keurige sinus-vorm heeft; dus niet alle lawaai laat zich goed compenseren, althans niet met de huidige stand van techniek.”

Betere stemming
Toch muziek dus maar? Ja, zegt Sadakata, maar dan muziek voor het werk. “De Canadese psycholoog Glenn Schellenberg van de Universiteit van Tortonto liet zijn proefpersonen eerst naar een muziekstuk luisteren en vervolgens een taak uitvoeren. Wat bleek? Dat verbetert je stemming, en na afloop presteer je beter. Er is maar een voorwaarde, het moet muziek zijn die je mooi vindt.”

Het onderzoek van Randstad

Meer over het onderzoek van Glenn Schellenberg

Arbo Jaarboek
Preventiegids veilig en gezond werken.

Afbeelding Het Arbo Jaarboek is de overkoepelende, snel toegankelijke vraagbaak voor de arbofunctionaris. Krijg inzicht in de risico’s, maatregelen, middelen, organisatie en het belang voor de praktijk.

Bekijk meer informatie in de shop