Jaren geleden, tijdens een lang verblijf in de Verenigde Staten, was Paul Zwama manager in een restaurant. Op een dag viel het hem op dat een van de medewerksters niet lekker in haar vel zat. “Toen ben ik naar haar toe gestapt en stelde ik haar een ongewone vraag: ‘Waar word jij blij van? Op welke manier kunnen wij je vitaliteit opschroeven?’”
Het is een vraag die Zwama voor zichzelf al heeft beantwoord. Als hardloper is hij niet alleen lichamelijk vitaal (02:18:19 bij de laatste marathon van Berlijn), maar hij kan zijn passie ook kwijt in zijn rol als vitaliteitscoach. In de Verenigde Staten heeft hij onderzoek gedaan naar vitaliteitsprogramma’s en dan vooral naar de vraag waarom die al dan niet slagen.

Stel werknemers de vraag: waar word je blij van?

En dus kan hij zijn klanten een advies geven. “Stel je werknemers de bovenstaande vraag: waar word je blij van? Natuurlijk, de eerste keer dat je daarmee komt, valt er waarschijnlijk een ongemakkelijke stilte. Mensen zijn niet gewend om hierover na te denken. Ze piekeren eerder over hun hypotheek, over hun deadlines of over wat ze die avond gaan eten. Maar als ze er de tijd voor krijgen, zullen ze er toch over na gaan denken.”

Dat bleek ook bij die werknemer in dat restaurant. “Een paar dagen later kwam ze met het antwoord op mijn vraag: dierenarts. Dat had ze altijd al willen worden, maar helaas was dat nooit gelukt. Dus heb ik haar naar huis gestuurd om na te denken: wat moet er gebeuren om die droom wél te realiseren? Een maand later nam ze ontslag en pasgeleden stuurde ze me een mailtje: dat ze was afgestudeerd en aan de slag kon.”

[box type=”shadow” ]Paul Zwama

Paul Zwama is directeur van IVVO, Instituut Voor Vitaal Ondernemen. Naast het ondernemersschap is hij ook professioneel marathonloper en vitaliteitscoach bij Solid Professionals. Daar geeft hij presentaties, bootcamps, trainingen en persoonlijk advies. Zwama geeft de workshop ‘De kracht van positief denken: train uzelf en denk positiever’ op het Landelijk Arbo Congres.

[/box]

Graag meer oplossingsgerichtheid op de werkvloer

Die mindset, dat oplossingsgerichte, daar ziet Zwama graag meer van op de werkvloer. Want hij steekt zijn klanten graag aan met het positiefdenkenvirus. “Ieder mens krijgt te maken met tegenslagen, van files die maar niet willen oplossen tot dierbaren die komen te overlijden. Het gaat erom die zaken niet erger te maken dan ze zijn. Mensen die in staat zijn om het glas steeds halfvol te zien, zijn in hun werk stressbestendiger en positiever.”

Dat kan zo zijn, maar is zo’n zonnige kijk ook weggelegd voor ons allen? Zijn de chagrijnige pessimisten niet genetisch belast? Ja, denkt Zwama, maar slechts voor een kwart. Die 25 procent is genetisch bepaald, de overige 75 procent is leerbaar. Natuurlijk, om de zon te laten doorbreken moeten die zwartdenkers iets harder werken, maar volgens Zwama valt er al veel te bereiken met de volgende tips:

• Denk, voor je naar bed gaat, aan drie positieve zaken die die dag hebben plaatsgevonden. Zo kweek je dankbaarheid.
• Geef iedere dag enkele complimenten, aan vrienden, collega’s, maar ook bijvoorbeeld aan een willekeurige voorbijganger.
• Vraag hoe het met mensen gaat. “En nee”, zegt Zwama, “dan neem je geen genoegen met een antwoord als “Goed”. Dan vraag je door. En vraag dan ook waar mensen blij van worden.”

Maar eerst: luisteren naar medewerkers

Belangrijk dus, dat positief denken. Maar Zwama wil het niet dwingend opleggen. Als hij een vitaliteitsprogramma aanbiedt, zal hij allereerst luisteren naar de medewerkers. Waar hebben die behoefte aan? Wat hebben ze nodig? En volgens hem is dat niet altijd een positieve mindset.

“Wij hebben eens een programma voorbereid bij een grote hotelketen, en daar vroeg de HR-afdeling om een training positief denken. Maar bij de inventarisatie bleek dat de medewerkers daar al heel veel van af wisten. Dus hebben wij ons meer gericht op stressmanagement. Natuurlijk, ook stress kun je met positief denken beïnvloeden. Maar bij dit bedrijf lag het antwoord meer in assertiviteit: jonge mensen kregen gewoon te veel op hun bordje en waren nog niet assertief genoeg om aan de bel te trekken.”

Ander aspect van vitaliteit: lichamelijke fitheid

Nogmaals, Zwama staart zich niet blind op dat positief denken. Hij besteedt ook aandacht aan een ander aspect van vitaliteit: lichamelijke fitheid. “Ik werkte ooit bij een klant op de vijfde verdieping, en ik nam natuurlijk altijd de trap. Helaas, daar kwam ik maar weinig mensen tegen. Zelfs de vitale werknemers kozen meestal voor de lift. Dat is een gewoonte en gewoontes kun je veranderen. Neem een maand lang de trap en je wilt niets anders meer.”

[box type=”shadow” ]Met klanten sporten

Een mooi voorbeeld van vitaliteitsmanagement zien we bij ING. Daar worden salesmanagers aangemoedigd niet met klanten te gaan lunchen, maar hen mee te nemen naar de sportschool. Dit maakt onderdeel uit van een zes maanden durend project om bankiers en klanten beter te laten eten, slapen, relaxen en bewegen. De salesmedewerkers van ING krijgen geen verkoopdoelen en sommige van hun KPI’s (Key Performance Indicators) focussen alleen op persoonlijke doelen, zoals het welzijnsquotiënt. Het betreffende salesteam telt 350 mensen en 95 procent doet aan het programma mee.[/box]

Hoe je mensen zover krijgt om die gewoontes aan te leren? Zwama wijst op het spreekwoord: als er één schaap over de dam is, volgen er meer. En het helpt als zo’n schaap hoog in de boom zit. “Ik kan als manager het bedrijf vol laten zetten met fietsbureaus, loopbureaus en statafels. Maar wat heb ik daaraan als ikzelf in mijn glazen hok achter mijn bureau blijf zitten en ook nooit meega naar de sportschool? Wat voor signaal geef ik dan af aan mijn medewerkers? Het is heel belangrijk dat juist die manager de eerste stap zet.”

Positief denken helpt ook bij die vitaliteit

Tot slot terug naar dat positieve denken. Want volgens Zwama kan ook dat helpen bij de lichamelijke vitaliteit. “Je ziet vaak dat mensen enthousiast gaan sporten – maar dan krijgen ze een blessure. Ook op zo’n moment is het belangrijk om positief te blijven: wat kun je nog wél? Iemand met versleten knieën kan misschien niet meer hardlopen, maar hij kan nog wel zwemmen of tafeltennissen. En als hij toch in de buurt van dat hardlopen wil blijven, kan hij gaan snelwandelen. Of hij koopt een elliptigo, een combinatie van een fiets en een crosstrainer. Met een positieve, oplossingsgerichte mindset is het ook gemakkelijker om vitaal te blijven.

> TIP: Leren van Paul Zwama? Zwama is spreker op het Landelijk Arbo Congres.  Het Landelijk Arbo Congres is al ruim 10 jaar een begrip en vindt plaats op 7 december in de Jaarbeurs te Utrecht. Lees meer over het programma.