Stofdeeltjes kunnen gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Mensen die ermee werken moeten voorkomen dat ze schadelijke deeltjes inademen. Sommige werkgevers zijn niet goed op de hoogte door een gebrek aan kennis – en dat kan gevolgen hebben voor de veiligheid. Een groot deel van de gebruikers gebruikt niet de juiste ademhalingsbescherming en bijna een kwart draagt een masker met een onjuiste pasvorm.

Klein en groot

De deeltjes kleiner dan 0,4 micron, zoals die in lasrook, zijn relatief gemakkelijk af te vangen. Door hun geringe omvang zijn ze tamelijk gevoelig voor het zogenoemde Brownse-effect, waarbij ze volgens een vast patroon heen en weer trillen. Door die beweging komen ze bijna altijd in aanraking met een van de vezels in het stofmasker. Veel lastiger zijn de deeltjes tussen 0,4 en 0,6 micron. Die zijn niet onderhevig aan dat Brownse-effect en stromen mee met de lucht in het masker – en daarbij omzeilen ze vaak de vezels. Voor het afvangen van die nanodeeltjes moet je gebruikmaken van een elektrostatisch filter, waarvan de lading tegengesteld is aan die van de deeltjes.

Goed gebruik

Daarnaast is een goed gebruik van de maskers van groot belang. Bij gewone stofmaskers moeten de bandjes goed op de kruin en in de nek zitten, en de neusbeugels goed zijn aangedrukt. Sterker nog: als een medewerker daar geen aandacht aan besteedt, is het masker nutteloos. Voor de volgelaatsmaskers voor asbestverwijdering geldt helemaal dat een goede pasvorm van levensbelang is. Daarom pleiten experts voor een zogenoemde Face Fittest.

Bitter en zoet

Bij een kwalitatieve Face Fittest krijgen medewerkers een kap over hun hoofd en wordt er met een spray vloeistof naar binnen gespoten, hetzij zoet, hetzij bitter. Dan moeten zij zeven oefeningen van een minuut uitvoeren. Is er sprake van lekkage, dan merken de proefpersonen dat onmiddellijk, want het bitter is echt heel bitter en het zoet is het equivalent van tien suikerklontjes in één kop koffie.

Bronaanpak

Veel werkgevers kampen dus met een gebrek aan kennis en dat maakt goed advies onmisbaar. Bijvoorbeeld om eerst te kijken naar een bronaanpak. Soms is het mogelijk om het werk met gevaarlijke stoffen te verdelen, zodat twee mensen de blootstelling kunnen beperken tot ieder vier uur. Soms ook kunnen mensen werken met een zuurkast. Of het werk uitbesteden aan een robot die op afstand te bedienen is. En soms schuilt de oplossing in een betere afzuiging of in verplaatsing van het werk naar een aparte ruimte. Dan hoeven de collega’s in ieder geval geen masker te dragen.

> Interesse in adembescherming? Lees het volledige artikel ‘Veel stof tot nadenken’ van Herman Codée in Vakblad Arbo 6-2015.
> TIP: Beroepsziekten aanpakken? Lees het boek ‘Beroepsziekten voorkomen’.