Deze casus is een voorbeeld dat het belang onderstreept van degelijke en goed onderbouwde inkoopspecificaties bij de aanschaf van producten die moeten voldoen aan EU Productrichtlijnen. Een kwestie van ‘weet wat je koopt’.

Veiligheidshandschoenen die niet voldoen aan chroom-6-norm

De handschoenencasus staat niet op zichzelf, want de NVWA vond al eerder veiligheidshandschoenen die niet voldeden aan de chroom-6-norm. Ook in Duitsland zijn partijen uit de handel gehaald en riepen leveranciers reeds verkochte exemplaren terug. Dat chroom-6 in leren veiligheidshandschoenen wordt aangetroffen, is verklaarbaar. Een deel van de leerfabrikanten gebruikt chroomzout om het looiproces te versnellen, kenmerkend voor de goedkopere leerproducten. Maar chroom-6 is kankerverwekkend en kan onder meer chroomallergie veroorzaken. Daarom heeft het Europees Normalisatie Instituut (CEN) al in 1994 een norm in het leven geroepen die bepaalt dat de concentratie chroom-6 maximaal 10 milligram per kilo gelooid leer mag bedragen.

Sommige leerfabrikanten gebruiken chroomzout om het looiproces te versnellen

Update EN 420-norm: maximaal 3 mg chroom-6 per kilo leer

Deze EN 420-norm heeft in 2009 een update gekregen. Er kwam toen betere en gevoeliger meetapparatuur beschikbaar om het chroom-6-gehalte van leerproducten te bepalen. Sindsdien ligt de norm op maximaal 3 milligram per kilo leer. Er zijn echter nog aanzienlijke voorraden veiligheidshandschoenen op de markt die zijn geproduceerd vóór 2009 en niet voldoen aan de nieuwe chroom-6 norm. Vanwege het gezondheidsrisico neemt de NVWA die tijdens steekproefcontroles aangetroffen producten onverbiddelijk uit de handel. De gevonden non-compliant producten worden opgenomen in een Europese database (RAPEX), zodat inspectiediensten weten welke merken en typen veiligheidshandschoenen ‘besmet’ zijn. Dat vergemakkelijkt de handhaving in de praktijk binnen de EU. Ook de Inspectie SZW zou bij inspecties op de werkvloer overigens intensiever op onder meer chroom-6 in lederen werkkleding en handschoenen mogen controleren.

> VOOR MEER informatie, raadpleeg de RAPEX database

Producteisen vastleggen in heldere inkoopspecificatie

Chroom-6 is, zoals bekend in de arbo-sector, een zeer schadelijke en kankerverwekkende stof. Contact vermijden, luidt het devies. Hoe is het dan mogelijk dat er producten ter verbetering van de arbeidsveiligheid zoals PBM worden verkocht die niet aan de norm voldoen, met alle risico’s voor werknemers van dien? Dat is in belangrijke mate een gevolg van het inkoopbeleid. Inkopers kiezen bij aanbestedings- en inkoopprocedures van veiligheidshandschoenen niet zelden de leverancier die de laagste prijs vraagt, zonder vooraf in heldere inkoopspecificaties vast te leggen aan welke eisen het product moet voldoen. Behalve risicospecifieke eisen als onder meer snijbestendigheid en chemische bestendigheid, moeten in die inkoopspecificaties ook eisen staan betreffende de gezondheidsaspecten van het product. Bijvoorbeeld dat leren werkhandschoenen geen chroom-6 mogen bevatten of tenminste moeten voldoen aan de norm EN 420:2003+A1:2009.

De les: inkopers zijn gebaat bij goed vakinhoudelijk advies

De les die we kunnen leren van deze actuele handschoenencasus is dat inkopers van veiligheidshandschoenen zijn gebaat bij een goed vakinhoudelijk advies. Dat dient als input voor de inkoopspecificatie voor de gewenste producten, vóórdat een product wordt ingekocht. Dit is de vakkennis en specialiteit van de veiligheidskundige, de arbeidshygiënist of de bedrijfsarts. Zij moeten op basis van hun vakkennis adviseren in de inkoopspecificatie de garantie te vragen dat producten voldoen aan de regelgeving of dat schadelijke stoffen zoals chroom-6 helemaal niet in het product aanwezig zijn.

> LEES OOK: Werkhandschoenen, de zorg van de werkgever

Inkopers die zelf geen kennis hebben van chemische stoffen die in producten zitten of bij fabricageprocessen worden gebruikt, doen er goed aan die expertise in te roepen bij deskundigen binnen en buiten het bedrijf. Louter en alleen aanbesteden op basis van de prijsstelling, zonder goede beoordeling van het product op veiligheid en gezondheid, leidt tot potentiële gezondheidsrisico’s bij de inkoop van (veiligheids)producten. In het bijzonder bij producten die vallen onder Europese regelgeving.

Volledig chroomvrij is mogelijk, er zijn goede alternatieven op de markt

Deskundigen: in regelgeving gaan voor chroomvrije producten

De chroom-6-norm wordt binnenkort overgenomen in een nieuwe ISO-norm (EN-ISO 21420). Maar binnen de normcommissies in onder andere Nederland, België en Duitsland woedt een stevige discussie over de vraag of de norm überhaupt gehandhaafd moet worden. De Europese verordening REACH (Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperkingen van Chemische stoffen) wil namelijk de maximumconcentratie chroom-6 in onder meer consumentenproducten nog verder omlaag brengen. Daarom pleiten deskundigen in de vakgebieden arbeidshygiëne en bedrijfsgezondheidszorg ervoor om in de regelgeving te gaan voor volledig chroomvrije producten. Dit voorkomt elke discussie over welke concentratie chroom-6 nu wel of niet verantwoord is.

En dat kan, want er zijn prima alternatieven op de markt

Volledig chroomvrij zou dan de norm moeten zijn in de toekomst. En dat is mogelijk, want er zijn prima alternatieven op de markt. Er zijn leerproducten waarin geen chroom-6 is gebruikt in het looiproces. Ook zijn er talloze typen kunststof veiligheidshandschoenen verkrijgbaar. Die producten zijn weliswaar wat duurder, maar een werkgever weet dan in ieder geval zeker dat hij geen producten aanschaft die gezondheidsrisico’s voor zijn werknemers kunnen opleveren.

Jos Putman | veiligheidskundige bij Intersafe