Ik bedoel dan niet de medewerkers die struikelen omdat er rommel op de vloer ligt of omdat de ondergrond zo onregelmatig is, Nee, ik heb het over werken op hoogte. Blijkbaar vallen er nog steeds mensen van trappen, ladders, steigers en hoogwerkers. En dan in zulke aantallen dat er ook zwaargewonden en doden bij vallen. Want laten we eerlijk zijn, dat wens je toch niemand toe, dat hij niet meer van zijn werk thuiskomt omdat hij simpelweg gevallen is.

Dagelijks bestaan

Nu zit ik al een flinke tijd in het arbovak en dus heb ik al lange tijd te maken met het onderwerp ‘werken op hoogte’. Het komt veel voor in Nederland en dat is eigenlijk niet zo vreemd. We hebben niet veel ruimte op de grond om te bouwen, dus zoeken we de oplossing in de hoogte. Woonhuizen van twee of meer verdiepingen zijn de regel, je moet een dikke portemonnee hebben als je in bijvoorbeeld de Randstad een bungalow wilt bewonen. Het is niet anders, dus de eerste vraag van onze arbeidshygiënische strategie ‘kan je het risico ook voorkomen?’ is in veel gevallen niet aan de orde. Werken op hoogte is voor veel mensen onderdeel van het dagelijkse bestaan.

Met doorgewinterde veiligheidskundigen heb ik vaak discussie gevoerd over wat nu goede oplossingen zijn voor veilig werken op hoogte. Het zal u niet onbekend voorkomen dat eerst de collectieve beschermingsmaatregelen aan de orde zijn en dan pas de individuele. Aan het eind van het lijstje staan dan de persoonlijke beschermingsmiddelen. En zo is het werken met veiligheidslijnen en harnassen in een aantal branches not done, daar moet je eigenlijk niet aan willen beginnen, zo zegt men daar.

Drones

Maar de ontwikkelingen gaan snel. Wat nu als je voor een inspectie van een dakgoot als loodgieter niet meer de ladder van de auto hoeft te halen? Kan je ook niet vallen, toch? Dat kan makkelijk met een drone, zo’n zelfvliegende camera. De kosten zijn vergelijkbaar met die van een stevige boormachine en met de moderne drones is het technisch gezien gemakkelijk vliegen. Alleen mag dat zolang je hobbyist bent wel, maar zodra je dat doet om je brood veiliger te verdienen, niet meer. Dan ben je opeens verplicht om een pilotenlicentie te halen en diverse certificaten voor het machientje aan te vragen. Nu is er wel uitzicht op verandering van deze wettelijke regels, maar dat kan nog maanden duren. En hoe het overgangsregime in elkaar zit, daar zijn de beleidsmakers nog niet uit. In Frankrijk is bijvoorbeeld een populair model drone wel gecertificeerd.

Nog zo’n voorbeeld. In Nederland zijn veel mensen die de klimsport beoefenen. Dat doen ze op speciaal aangelegde klimmuren. Soms buiten, meestal binnen vanwege het Nederlandse klimaat. Als hobby mag dat zonder al te veel gedoe: je betaalt je toegang, krijgt desnoods een korte instructie en kunt fraai gekleurde routes klimmen, van makkelijk tot heel lastig. En laten we ook hier eerlijk zijn, heel soms gaat het mis en lees ik in de krant dat iemand is gevallen en naar het ziekenhuis gebracht. Maar ook hier: als je dit voor je werk wilt doen, om veilig op een dak te kunnen werken, dan is dat not done, dan moet je dat niet willen.

Bootsmansstoeltje

Onlangs was ik in Zuid-Spanje, lekker weertje met een verkoelende bries. Aan een flat waren twee schilders bezig om de betonreparaties onzichtbaar te maken met een verfroller, waardoor het ietwat vervallen karakter van het gebouw als bij toverslag verdween. Ze deden dat naast elkaar, ieder op zijn eigen bootsmansstoeltje – zo’n plankje aan een touw – met ieder een aparte veiligheidslijn. Aan het eind van de ochtend waren ze klaar, prachtig resultaat. Hoe zouden we dat in Nederland eigenlijk gedaan hebben, vroeg ik me af. Steiger neerzetten? Dat doe je bij zo’n flat niet in een dag. Een hangsteiger dan? Kost toch ook al snel flink wat uren, waarschijnlijk zelfs meer dan de hele schilderklus. Hoogwerker dan maar? Met het plantsoen beneden is opstellen een lastige zaak en eentje met voldoende reikwijdte is niet goedkoop.

Een kijkje over de grens vond ik toch wel verhelderend. We hebben in Nederland onze regels en daarmee veel bereikt, dat ontken ik niet. Maar als je je werkelijk aan alle regels wil houden, werkt dat verlammend. Niet alleen op je bedrijfsvoering, maar ook op de keuzes die je hebt om veilig te werken. Zou dat de reden zijn dat we nog steeds te maken hebben met zo veel mensen die vallen tijdens hun werk?

Hans van Diest | Adviesbureau De Versnelling

> LET OP: Vakblad Arbo 6/2015 is een themanummer over veilig werken op hoogte.