Langzamerhand tekenen zich de eerste maatregelen af, waarmee de brandweer het werk in de frontlinie voor de 27.000 bravehearts ‘gezonder’ wil maken. Conclusie: als ze het goed willen doen, gaat het veel geld kosten. Dus het moet vooral ‘slim’.

Besmette uitrukkleding

Kern van de zaak is dat brandweerlieden als gevolg van de frequente blootstelling aan giftige verbrandingsproducten een relatief groot risico lopen te worden getroffen door een beroepsziekte. Dat gevaar komt van besmette uitrukkleding, die na een blusactie nog een poos blijft uitdampen als de brandweerlieden alweer in de wagen op weg zijn naar de kazerne. Ook als de pakken in de kazerne hangen, verspreiden ze vaak nog dagenlang een penetrant odeur van rook en andere verbrandingsproducten. ‘Schoner werken’ wordt door een landelijke brandweerprojectgroep als oplossing uitgewerkt. De vervuilde bluspakken moeten zo snel mogelijk uit, liefst al op de plaats van de brand, waarna de brandweerlieden in schone kleding teruggaan naar de kazerne. Dit zou het risico moeten verminderen dat zij de uitdampende giftige stoffen alsnog via inademing of door poriën in de huid binnen krijgen.

Pakkenwissel

Die pakkenwissel kan een dure grap worden, want in de meest vergaande vorm zou dit voorstel betekenen dat iedere brandweerman en –vrouw een volledige reserveset uitrukkleding moet krijgen. Dat betekent nogal wat voor de logistiek van een organisatie die toch al fors onder druk staat vanwege bezuinigingen. Het brandweerveld is dan ook nog zoekende. Kan het anders? Slimmer? Met een simpele overall als reservekleding bijvoorbeeld? Feit is dat de verontreinigde bluspakken alsnog naar een gespecialiseerde wasserij moeten om te worden ontdaan van hun opgenomen lading rook, roet en chemische verbrandingscocktail. Dat kost tijd en dus moeten er toch reservepakken zijn. Een andere optie is om per regionaal brandweerkorps een pool reservekleding aan te schaffen, die naar behoefte overal in de regio is in te zetten als een ploeg schone uitrukkleding nodig heeft. Niet iedere brandweerman gaat immers dagelijks de giftige verbrandingsrook in, integendeel. Een beperkte reservevoorraad volstaat dus en dat drukt de kosten.

Schone post

Op kleine schaal wordt er al geëxperimenteerd. Zo werd onlangs in Soest een nieuwe brandweerpost geopend, die officieel te boek staat als ‘schone post’. Het is een zogenaamde ‘nevenpost’, van waaruit een ploeg dienstdoende vrijwillige brandweerlieden overdag uitrukt, omdat het steunpunt gunstig ligt ten opzichte van hun reguliere werkplek. Het moest een efficiënt gebouw worden, te realiseren binnen een beperkt budget. Dat is gelukt: de uitrukpost is in feite een garage met een kleedruimte en zonder verdere poespas. Ook een was- en doucheruimte, vanuit arbo-optiek een belangrijke voorziening in brandweerkazernes, ontbreekt. Soest lost het op door de ingezette brandweerploeg na een ‘vuile inzet’ eerst naar de hoofdkazerne te laten gaan, daar te douchen en met een set schone uitrukkleding terug te gaan naar de nevenpost. De Soester brandweer, onderdeel van de Veiligheidsregio Utrecht, heeft al een set reservepakken die als lokale ‘pool’ wordt ingezet. Zo blijft de nieuwe uitrukpost gevrijwaard van uitdampende pakken.

Latex handschoentjes

Ook bij oefening en training komt er stap voor stap meer aandacht voor schoon werken. Laatst gezien bij een meerdaagse brandweertraining op een oefencentrum in Weeze: blauwe ondoorlatende latex handschoentjes voor alle trainende brandweerlieden. Die dragen zij onder hun ‘operationele handschoenen’ en blijven aan als zij na de inzet in zwaar berookte oefengebouwen hun uitrukkleding afpellen alvorens aan de lunch te gaan. Vuiligheid die aan en in het uitrukpak zit, blijft zo aan de handschoentjes zitten, die als laatste uitgaan. De huid blijft dus schoon. Een kleine maar belangrijke stap naar meer bewustwording van hygiënisch werken. Zo voorkomt men dat het broodje kaas, dat de hongerige brandweerlieden gretig verorberen na een forse inzet, een gekruid smaakje van dioxine en blauwzuur meekrijgt. Aanvankelijk moest het brandweervolk even wennen, maar bij navraag tijdens de oefensessie bleken zij toch enthousiast over deze kleine bijdrage aan hun persoonlijke gezondheid. En belangrijker: de spuitgasten werden aan het denken gezet, over anders werken, gezonder werken. Arbeidshygiëne begint bij bewustwording. En dat kost weinig.

Rob Jastrzebski | freelance journalist in de sector veiligheid en crisisbeheersing