Vooral niet bij een statisch arbeidsproces dat plaatsvindt op een vierkante meter en waarbij medewerkers veel om hun as draaien. Dat voorkomt klachten van onderrug, knieën en vooral: enkels. En het bespaart nog geld ook.

One size fits all?

‘One size fits all’, denken inkopers bij organisaties vaak als ze overgaan tot de aanschaf van veiligheidsschoeisel. Maar als er een ding als een paal boven water staat, is het wel dat dit niet klopt. Bedrijven die hun medewerkers allemaal op dezelfde uniseks schoen zetten, kunnen wachten tot de problemen beginnen. Mensen en arbeidsomstandigheden verschillen. Mannenvoeten zijn anders dan vrouwenvoeten. Mensen die in een warme omgeving werken hebben goed ademende veiligheidsschoenen nodig. Mensen die buiten of in vochtige, koude omstandigheden werken hebben juist behoefte aan een waterresistente of isolerende schoen, voorzien van een goede antislipzool met voldoende profieldiepte om vallen te voorkomen. De gezondheid van de werknemer staat of valt met een goede schoen. Daarnaast is ook de werkgever gebaat bij aanschaf van de juiste veiligheidsschoenen. Die gemaakt zijn van eerlijke materialen en die zwikken, ontwrichten en verstuiken voorkomen. Want enkelletsel is langdurig, hardnekkig en kostbaar. Terwijl het zo gemakkelijk te voorkomen is met het juiste schoeisel.

Risico’s

Risico’s van zwikken en verstuiken komen veelvuldig voor in het arbeidsproces, zowel bij indoor- als outdoor-werkzaamheden. Bij risico-inventarisaties komen talloze oorzaken en obstakels naar voren die letsel aan enkels kunnen veroorzaken. Denk aan bouwplaatsen met ongelijke ondergronden, van roosters tot betonvloeren en zand. Of denk aan de infrastructuur op een bedrijfsterrein waar de laatste jaren minder aandacht aan is besteed vanwege de recessie, aan stoepranden en andere verhogingen, aan traplopen, aan werkzaamheden aan rails of op kiezelvlakken. Bepaalde beroepen vergen veel van de enkelgewrichten. Zo hebben politiemensen nogal eens met fysiek geweld te kampen en brandweermensen leveren grote fysieke inspanning. Dat laatste geldt bijvoorbeeld ook voor heftruckchauffeurs die in en uit de truck springen en daarbij voortdurend draai- en keerbewegingen maken.

Letsel en gevolgen

Verzwikken is het verdraaien van de enkel door het ongelukkig plaatsen van de voet op een onstabiele ondergrond. Door gebrek aan steun klapt de enkel als het ware om, over de buitenrand van de voet heen. Het gevolg van deze verzwikking kan zijn een fractuur, een gebroken enkel of, in het ergste geval, een gescheurde enkelband. We spreken van een verstuikte enkel als de banden verrekt zijn.
Een deel van de eenvoudige enkelletsels geneest vanzelf, na een paar weken. Maar letsel aan de enkel is een gemeen fenomeen en het komt regelmatig voor dat de verzwikte enkel na genezing niet meer ‘de oude’ is. Restklachten kunnen bestaan uit regelmatig zwikken, pijn, stijfheid of zwelling. Veel patiënten geven aan dat de binnenkant van de enkel pijnlijk blijft. De oorzaak van deze chronische enkelklachten is een kraakbeenbeschadiging die is ontstaan door botsing van gewrichtsdelen tijdens het ongeval. De problemen die hierdoor ontstaan worden veroorzaakt door litteken- en botrichelvorming en verkalking. Deze nieuwe vormsels aan de voorzijde van de enkel komen als het ware klem te zitten en veroorzaken een pijnlijke beperking van de enkelfunctie.

Aantallen en cijfers

In Nederland lopen jaarlijks ongeveer 600.000 mensen traumatisch letsel op van de enkel; in 90 procent van de gevallen gaat het om een aandoening van de banden. Acute enkelletsels ontstaan vaak tijdens het sporten, vooral bij contactsporten, indoorsporten en sporten waarin veel wordt gesprongen.
Statistisch gezien ontstaat ongeveer de helft van alle enkelletsels op de werkvloer. Een voorzichtige schatting is dat dit werkgevers en de maatschappij 150 à 200 miljoen euro kost op jaarbasis – bij een totale maatschappelijke schade (medische en verzuimkosten) van alle letsels samen van 450 miljoen euro.

Schade voorkomen

De medische gevolgen van enkelletsel voor de persoon zelf zijn verstrekkend en ingrijpend, want een verrekking blijft een zwak punt. Een eenmaal opgelopen en steeds opspelende blessure belemmert mensen in hun bewegingsmogelijkheden. Daarnaast leidt dit type letsel tot ziekteverzuim op het werk, wat kan oplopen tot een grote kostenpost. Voor zowel de medewerker als de organisatie is het daarom van belang letsel te voorkomen door de aanschaf van deugdelijke beroeps- of veiligheidsschoenen. Die de banden en enkelgewrichten preventief ondersteunen en verzwikken voorkomen. Te denken valt aan een lichte, flexibele schoen die de enkel stabiliseert en beschermt, zoals een schoen met een ingebouwde manchet in combinatie met een vetersluiting. Zo’n oplossing maakt het enkelgewricht niet lui, zoals met preventieve bandage het geval is, maar biedt door de flexibele manchet een goede constructie die de juiste stabiliteit biedt aan het gewricht.

Aanschaf veiligheidsschoenen

Veiligheidskundigen houden zich bezig met het totale veiligheidsbeleid van de organisatie. Gaat het specifiek over de aanschaf van veiligheidsschoenen, dan is het aan te bevelen in zee te gaan met een specialistische leverancier die op de hoogte is van de laatste innovaties in dit specifieke vakgebied. En die tools heeft om de functionaris te begeleiden bij het definiëren van de behoefte. Op die manier krijgt elke medewerker de juiste voetbescherming qua functionaliteit, veiligheid en comfort.

Rob Rooijakkers | Elten

>Meer over PBM is te vinden in de PBM gids.