Dat leren van belang is voor het up-to-date houden van je vakkennis en voor veilig, gezond en duurzaam werken, spreekt voor zich. En dat de werkplek hierbij niet alleen een werkplek, maar ook een leerplek is voor jonge vakmensen, is ook niets nieuws.

Maar volgens Sanne van der Hammen is de werkplek nog veel meer: “In de technische installatiebranche komen de theorie en de praktijk bij uitstek op de werkplek samen. Het maakt nieuwe technieken zichtbaar. En koppelt de vraag van de klant aan wat je als vakman of vakvrouw aan kennis en vaardigheden in huis hebt. Het is dé plek waar je echt nooit stopt met leren, of je nu net begint of juist ervaren bent. Het mooie is dat je met leren op de werkplek niet alleen werk maakt van kennisvergroting. Maar ook van een veilige en gezonde werkomgeving, van de duurzame inzetbaarheid van vakmensen én van een goed bedrijfsresultaat. Er is dus alle reden om bewust met werkplekleren aan de slag te gaan.”

> LEES OOK: Hoe vakmannen duurzaam inzetbaar blijven

Leren op de werkplek is anders dan gewoon leren

Van der Hammen benadrukt dat het combineren van werken en leren op de werkplek al zo oud is als de mensheid: “Vakmensen die van elkaar leren is niet nieuw, maar de context verandert wel. Ooit startte het met het meester-gezelprincipe. Maar in deze tijd is soms ook het omgekeerde gaande: ervaren vakmensen leren nu ook van jonge en startende vakmensen. Denk bijvoorbeeld aan de ict, waarin jongeren vaak stappen vooruit lopen op hun oudere collega’s. Maar ook aan de inzet van de mobiele telefoon bij het dagelijkse werk en het leren via de telefoon. Werkplekleren is meer dan ooit een wederzijdse ervaring. En dat is mooi!”

> LEES OOK: Technostress: ver voorbij de computerfrustratie

Kennisdeling en leren van elkaar

Enkele middelen op de werkplek die kennisdeling en het van elkaar leren bevorderen:

toegankelijke en up-to-date instructies en handleidingen beschikbaar stellen
goede toegang tot digitale middelen bieden om online informatie in te winnen
ruimtes waar je elkaar informeel kunt ontmoeten
een inrichting die communicatie bevordert, zoals bureau-opstellingen in landschap-/eilandvorm
(korte) bijeenkomsten organiseren waar (nieuwe) kennis wordt gedeeld en besproken

Werkplekleren gaat over vakinhoudelijke én soft skills

Werkplekleren gaat niet alleen over vakinhoudelijke skills. Het gaat ook over soft skills als communiceren met klanten of goede feedback geven en ontvangen. Van der Hammen: “Ook dat kan op de werkvloer. Denk bijvoorbeeld aan een andere inrichting van de werkplek: door verschillende taken dichter bij elkaar te plaatsen kun je collega’s bijvoorbeeld veel makkelijker advies en hulp geven. Maar ook aan zoiets als het gebruikmaken van een planbord. Dat kan eraan bijdragen dat je met je collega’s lerend terugblikt op de werkzaamheden van gisteren. En met elkaar de invulling van de werkzaamheden van vandaag afstemt.” Leren op de werkplek heeft volgens Van der Hammen ook andere praktische voordelen ten opzichte van formele (bij)scholing: “Niet iedereen vindt het leuk om na een drukke werkdag weer de schoolbanken in te gaan. Werkplek-leren verlaagt de leerdrempel en brengt vakmensen sneller direct toepasbare kennis bij.”

> LEES OOK: Leren en proberen

> TIP: Download de whitepaper 5 vragen over het nieuwe kantoorinrichten

Leren op de werkplek vereist een veilige leercultuur

Hoewel werkplekleren in veel bedrijven al in meer of mindere mate – en vaak onbewust – aanwezig is, is het zeker geen vanzelfsprekendheid. Van der Hammen: “Leren en proberen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Succesvol leren op de werkplek vereist dan ook een veilige leercultuur die ook fouten maken toestaat.” Daarnaast vraagt een veilige leercultuur om bruggen slaan tussen generaties, vakgebieden en persoonlijke culturen. En om goed contact tussen leidinggevenden en werknemers.

> LEES OOK: Menselijke fouten bestaan niet

Van der Hammen: “Goede gesprekken tussen werknemers en leidinggevenden spelen hierbij een belangrijke rol. Zowel voor het geven van feedback als voor het kijken naar de toekomst. In een veilige leercultuur breng je samen de benodigde kennis en vaardigheden in kaart. Ook bezie je samen de mogelijkheden om zowel bedrijfsdoelen als persoonlijke ambities te realiseren. Het mooie van werkplekleren is dat iedereen binnen het bedrijf er belang bij heeft. Juist daarom verdient werkplekleren de volle aandacht van alle direct betrokkenen: werkgevers, leidinggevenden, HRM-professionals, collega’s en de vakman of vakvrouw zelf.”

Positieve invloed

Instrumenten en activiteiten die een positieve invloed hebben op werkplekleren:

de aanwezigheid van een kwaliteitszorgsysteem
job rotation (tijdelijke wisseling van taken, functies en werkplekken) promoten
een inwerksysteem dat het delen van ervaring en kennis aanmoedigt
opgedane kennis en inzichten van medewerkers inzetten bij beleidsontwikkeling

Ervaringen in de technische installatiebranche

Om bedrijven in de technische installatiebranche bewuster te maken van de mogelijkheden van werkplekwerken startte OTIB, samen met de vijf andere opleidings- en ontwikkelingsfondsen in de techniek, een eigen onderzoek naar leren op de werkplek. De resultaten werden in juni gepresenteerd. Ook verscheen er een set concrete tools waarmee technische bedrijven zelfstandig met leren op de werkplek aan de slag kunnen.

> MEER INFORMATIE over het onderzoek vindt u hier

Van der Hammen is op voorhand optimistisch over het resultaat: “Werkplekleren is veel dichterbij dan we vaak denken. Iedere vakman of vakvrouw kan benoemen wat hij of zij van een collega heeft geleerd. Werkplekwerken is geen hogere wetenschap en moet dat ook zeker niet worden. Wel moet er ruimte zijn om het leren op de werkplek bewust en efficiënt tot ontplooiing te brengen. Door de binnen de branche bestaande ervaringen te presenteren, dragen we bij aan een leven lang leren. Daarin staan vakkennis, technische en sociale vaardigheden, veilig en gezond werken, persoonlijke ontwikkeling en de duurzame inzetbaarheid van vakmensen centraal.”

Sanne van der Hammen | projectleider Werkplekleren OTIB. OTIB, het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het technisch installatiebedrijf, biedt opleidingen waarin de persoonlijke ontwikkeling van de vakman of -vrouw centraal staat. De technische installatiebranche één van de grootste branches van Nederland.