Begin april 2013 doet een 19-jarige Poolse man een schoonmaakklus bij een een kippenslachterij in Epe. Hij is ingehuurd via een uitzendbureau door een schoonmaakbedrijf.

Schoonmaak alleen bij stilstand

De man maakt een ontstapelaar/afstapelaar met bijbehorende transportbanden schoon. Deze machine wordt gebruikt om stapels kratten met levende kippen te ontstapelen. In het (Nederlandse) veiligheidsreglement van het schoonmaakbedrijf staat dat montage en schoonmaak van machines en werktuigen alleen bij stilstand van die apparatuur mag gebeuren. Als uitschakeling “absoluut niet mogelijk is”, zijn extra veiligheidsvoorzieningen nodig.

Maar de praktijk is weerbarstig

De Poolse man – die geen Nederlands spreekt – heeft dit reglement ondertekend en daarmee verklaard op de hoogte te zijn van de veiligheidsvoorschriften. Tijdens de schoonmaak wordt de machine echter niet uitgeschakeld en de schoonmaker raakt bekneld tussen twee afzonderlijke transportgedeelten. Zijn kleding wordt meermalen om de aandrijfas met het tandwiel van de transportband gedraaid. Hij raakt daardoor bekneld en overlijdt als gevolg van het ongeval.

Geen doeltreffende maatregelen

Het openbaar ministerie vervolgt het schoonmaakbedrijf als werkgever wegens overtreding van artikel 7.5 lid 2 Arbobesluit. De machine was niet uitgeschakeld of spanningsloos gemaakt tijdens de schoonmaak. Terwijl er – voor zover deze acties niet mogelijk waren – geen doeltreffende maatregelen waren getroffen om de werkzaamheden veilig te kunnen uitvoeren. Dit terwijl de werkgever wist of redelijkerwijs kon weten dat levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van de werknemer te verwachten was (art. 32 Arbowet).

OM: schoonmaakbedrijf is werkgever

De rechtbank oordeelt dat het schoonmaakbedrijf op grond van art. 1 Arbowet ook voor deze ingeleende werknemer te beschouwen is als werkgever. Die heeft daarmee de plicht ervoor te zorgen dat de werkzaamheden zo veilig mogelijk zijn uit te voeren. Maar in dit geval had de werkgever nagelaten doeltreffende maatregelen te nemen om ongevallen tijdens de schoonmaak te voorkomen. Hij had de schoonmaker niet op een goede manier bekend gemaakt met de veiligheidsinstructies en evenmin doeltreffend toezicht gehouden op de uitvoering van het werk.

Geen noodstop voor transportbanden

De machine zou alleen in draaiende toestand goed zijn schoon te maken. Maar daarvoor had het schoonmaakbedrijf geen extra doeltreffende voorzieningen getroffen. Er was weliswaar een noodknop voor de ontstapelaar, maar er was geen noodknop om de transportbanden uit te schakelen. Die waren alleen vanuit de machinekamer uit te zetten. Gelet op de verwijten en de financiële positie van het bedrijf, acht de rechtbank een geldboete van 10.000 euro passend. Dit is conform de eis van de officier van justitie.

Helft boete voorwaardelijk opgelegd

De rechtbank legt de helft van de boete van 10.000 euro voorwaardelijk op met een proeftijd van twee jaar. De overweging hierbij is dat het bedrijf niet eerder is veroordeeld voor een soortgelijk strafbaar feit. Verder heeft het ongeval ten tijde van de uitspraak geruime tijd geleden plaatsgehad. Daarnaast heeft het bedrijf alle onkosten voldaan die verband houden met de uitvaart van het Poolse slachtoffer. Bovendien heeft het inmiddels extra veiligheidsmaatregelen getroffen om herhaling te voorkomen.

Bron: Rechtbank Arnhem, 22 december 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:7014
Auteur: Rob Poort | Bureaupoort.nl

> Machineveiligheid blijkt van alle tijden. In 1999 ging het ook al fout tussen de kippen en raakte een jonge meid haar vinger kwijt.
> Altijd handig om bij de tijd te blijven met jurisprudentie en de gewijzigde Arbowet. Hoe? Kom naar de Arbowetgeving en actualiteitendag.