Voorkomen dat operators de veiligheidsvoorzieningen saboteren of manipuleren? Lees hier hoe de EN-ISO 14119:2013 u de weg kan wijzen naar minimale manipulatie van machines. Voor een veiliger werkomgeving, functionele gebruiksvoordelen en tijdwinst.

EN-ISO 14119, de antimanipulatienorm

De EN-ISO 14119:2013 heet ook wel de antimanipulatienorm. De norm behandelt specifiek de combinatie veiligheidsschakelaars en blokkeerinrichtingen als luiken, kappen of deuren. Ook voor andere veiligheidscomponenten is antimanipulatie vaak geen overbodige luxe. Want wie kent de voorbeelden niet van het omzeilen of manipuleren van veiligheidsvoorzieningen aan machines?

Waarom saboteren operators?

Sneller kunnen werken is een van de redenen om een veiligheidsvoorziening te manipuleren. Dit valt onder het kopje ‘te voorzien misbruik’. Maar er zijn meer redenen, zoals ergonomische fouten, verkeerde toepassing van beveiligingscomponenten en ontwerpfouten. Juist in de ontwerpfase kan een machinebouwer minimale manipulatie door operators nastreven. Door de noodzaak weg te halen om veiligheidsvoorzieningen te saboteren of manipuleren.

Blokkeerinrichtingen integreren

De EN-ISO 14119 definieert welke stappen in het engineeringsproces nodig zijn voor een veilige integratie van veiligheidsvoorzieningen op blokkeerinrichtingen. De norm behandelt beweegbare blokkeerinrichtingen als deuren en scharnierbare kappen, maar ook vaste blokkeerinrichtingen zoals van schakelaars voorziene beplating. De norm bepaalt dat machinebouwers maatregelen moeten nemen om manipulatie tegen te gaan.

Naar minimale manipulatie, hoe?

In de EN-ISO 14119 staan de basismaatregelen beschreven om minimale manipulatie te bereiken. Hieronder vallen bijvoorbeeld de plaatsing van de schakelaar, de montagemethode, de bewaking van vergrendelingen, maar ook het introduceren van een wachttijd bij sabotage van een vergrendeling. Verder behandelt de norm de besturingseisen waaraan de integratie moet voldoen – hoe bewaak ik de veiligheid van de schakelaars? Ook beschrijft de EN-ISO 14119 specifiek welke extra maatregelen nodig zijn om manipulatie van schakelaars te voorkomen.

Alternatieve bedienings- of bedrijfsmodi

De basisregel, eigenlijk toepasbaar voor alle beveiligingsmaatregelen op elke machine, luidt: “De machine moet zodanig zijn ontworpen dat manipulatie eigenlijk niet nodig is.” Eenduidige bediening, foutvrije werking en beveiligingsmiddelen die de operator niet onnodig hinderen kunnen dit mogelijk maken. Bij toepassing van deze basisregel moet de ontwerper controleren of er vermoeden bestaat van manipulatie. Is dat er? Dan worden onder andere alternatieve bedienings- of bedrijfsmodi voorgeschreven om de motivatie tot manipulatie te verminderen.

En ook nog: functionele gebruiksvoordelen

Toepassing van extra bedienings- of bedrijfsmodi heeft, naast het tegengaan van manipulatie, nog meer voordelen. Je kunt bijvoorbeeld makkelijker een storing verhelpen als je de beveiliging met een keuzeschakelaar tijdelijk en onder bewaakte condities kunt uitschakelen. Diezelfde keuzeschakelaar kan ervoor zorgen dat de machine alleen maar langzaam kan draaien. Dat maakt veilig inregelen veel eenvoudiger. Ook kan de operator de vergrendelde deuren veel eerder openen, bij ontbreken van extra berekende wachttijd. Winstpunten: een veiliger werkomgeving, functionele gebruiksvoordelen en tijdwinst in het productieproces.

> Dit is een korte samenvatting van het artikel ‘Minimale manipulatie’ door Maarten Braadbaart. Lees het volledige artikel in Vakblad Arbo.

> TIP: het boek Productieve machineveiligheid