Ja, dat vinden we allemaal belangrijk. We willen graag worden beschermd tegen gevaren die als boze monsters om ons heen sluipen. En de werkgever moet ons een veilige en gezonde werkomgeving bieden om beroepsziekten te vermijden. Individueel gedrag in sommige beroepsgroepen laat echter zien dat lang niet iedereen de veronderstelde (beroeps)gezondheidsrisico’s serieus neemt.

Ongein

De brandweer is een bijzondere beroepsgroep, want waar anderen weg rennen gaan deze dapperen van de samenleving juist naar binnen om te redden en te blussen. Voorzien van stevige brandwerende kleding en adembeschermingsuitrusting; ze willen niet verschroeien en geen gevaarlijke stoffen inademen. Want er zit veel ongein in die rook, zoals koolmonoxide, polycyclische koolwaterstoffen en blauwzuur. Bij een beetje brand waar veel rook vrijkomt, zien we de brave borsten dan ook steevast met ademluchtmaskers rondlopen. En kijklustig volk zonder beschermende middelen wordt op afstand gehouden, in het belang van hun gezondheid.

Voorbeeldfunctie

Goed volk, die brandweerlieden, met een groot maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel en gedegen kennis van stoffen die je beter niet kunt binnenkrijgen, omdat ze kankerverwekkend zijn of anderszins schadelijk voor de gezondheid. Mensen met een voorbeeldfunctie, kortom. Maar niet allemaal.

Ik heb het voorrecht de brandweerwereld van dichtbij te kennen en dan zie je wel eens dingen die je verbazen. Zoals een rookplek bij een brandweerkazerne, waar op de wekelijkse oefenavond een groep korpsleden het wel en wee der wereld bespreekt onder het paffen van een respectabele serie peuken. Niet zelden zijn er onder hen collega’s die daags daarvoor nog het laaiend beest te lijf gingen, met een ademluchtmasker op de snuit om toch vooral die gevaarlijke rook niet binnen te krijgen. Ik heb ze er wel eens op aangesproken:
“Joh, je moet snel je ademluchtmasker opzetten!”
“Waarom?”
“Nou, je ademt koolmonoxide, koolwaterstoffen, blauwzuur en andere schadelijke stoffen in!”
U begrijpt: ik was ofwel een wijsneus, ofwel dit half uurtje rookgenot was hun eigen keuze. En dan is het kennelijk minder gevaarlijk …

Longziekten

Soortgelijke verbazing maakte zich van mij meester toen ik jaren geleden regelmatig in een groot academisch ziekenhuis kwam om met longziekten kwakkelende dierbaren te bezoeken. Om de tijd te doden maakte ik soms een wandelingetje door de gangen en daarbij stuitte ik op een doorgaans goedgevulde rokersruimte (…!!) Let wel, naast een longafdeling, waar specialisten wanhopig probeerden de levens van patiënten met zwaarbeschadigde en soms rijkelijk met teer gevulde longen te repareren. In die rokersruimte zag je patiënten, maar ook personeelsleden van de longafdeling. Over beroepsgroepen en voorbeeldfunctie gesproken.

Generalisatie

Oppassen nu, het gevaar van generalisatie ligt op de loer en dat is niet de bedoeling. Waarschijnlijk zijn er in beroepsgroepen die in een gevaarlijke omgeving werken of waar de effecten van ongezond gedrag nadrukkelijk manifest zijn, heel veel werknemers die wél een voorbeeldfunctie vervullen. Maar toch is de waargenomen gedragsparadox in sommige beroepsgroepen iets waar ik maar niet aan kan wennen. De mens is een merkwaardig wezen. O ja, dat zei ik al eerder.

Rob Jastrzebski is journalist en schrijft over thema’s op het gebied van veiligheid, crisismanagement en risicobeheersing.