In personeelsadvertenties worden sales support en sales management professionals gevraagd, supply chain professionals, young FM-professionals, social professionals, PHP-professionals, Junior Java professionals …. Ook zoekt men professionele procesmanagers – in sectoren als de (groene) leefomgeving, veranderkunde, bouw en infra, ruimtelijke ontwikkeling, het sociaal domein, …

De ene professional is de andere niet

Als je die advertenties wat nauwkeuriger bekijkt, dan zoekt men een jongste bediende, een trainee, een junior medewerker, een zeer ervaren kracht, een afstudeerder, een senior die het klappen van de zweep kent. De ene professional is de andere kennelijk niet. Eerder dan een nauwkeurig bepaald type beroepsbeoefenaar is het begrip professional een container of vergaarbak van naar aard en diepgang zeer verschillende arbeidskrachten. En dat je sales professional bent klinkt natuurlijk ook beter dan verkoopmedewerker.

Wanneer ben je een professional?

Maar, als we even voorbijgaan aan de inflatie en het frame: wanneer ben je nou een professional? De strenge benadering is, dat een professional zijn professie heeft geleerd op een opleiding, dat het vak en zijn toepassing worden onderzocht en ontwikkeld door een kennisinstituut en dat die opleiding naar de laatste stand van het vak wordt gecertificeerd door een controlerende instantie. Hm, hoeveel professionals zouden we dan overhouden?

In het procesmanagement niet zo heel veel, denk ik. Want er zijn wel stromingen, er wordt wel in onderwezen en opgeleid, maar het ontbreekt aan algemeen of breed erkende standaarden, certificeringen en controlemechanismen. En toch kom ik heel veel procesmanagende vaklui tegen, mensen die weten wat ze doen en met collega’s een vak gemeen hebben. En die ik graag professional zou willen noemen.

Professional zijn is een drieslag

Dus, wanneer ben je nou een professional? Wat mij betreft is het een drieslag. Je bezit de vaardigheden die je collega’s, je werkgever, je opdrachtgever van je eisen. Je kunt altijd vertellen welke baat je opdrachtgever daarvan heeft. En je kunt altijd duidelijk maken welk nut dat heeft voor de organisatie waar je voor werkt. Scoor je op een of meer kenmerken niet goed, dan valt er aan je professionaliteit nog wel wat te verbeteren. Een professional heeft dus een dienende functie – voor zijn vak, voor zijn opdrachtgever en voor zijn organisatie en collega’s.

Laten aanhaken bij het werk

Het derde kenmerk blijkt in de praktijk het kwetsbaarst. Mensen houden doorgaans hun vaardigheden goed bij, sloven zich uit voor hun opdrachtgever, maar laten zich lang niet altijd even veel aan hun eigen organisatie gelegen liggen. Dan gaat het niet alleen over bijvoorbeeld een medische of juridische vakspecialist die het ondersteunend personeel als voetvolk ziet en behandelt, maar ook over de wegbereider, verbinder, accounthouder, verkenner die vergeet de collega’s te laten aanhaken bij zijn werk.

Wat hebben arbo en procesmanagement gemeen?

Een procesmanager kan niet terugvallen op gecertificeerde vakkringen, maar moet het hebben van communities of practice – veelal tijdelijke gemeenschappen van vakgenoten en gelijkgestemden die zich er samen voor inzetten een betere vakman te worden en het vak verder te brengen. Daar kleven twee risico’s aan. Te veel gelijkgestemden verkleinen de kans op constructieve tegenspraak. En de kinderen van de schoenmaker gaan barrevoets. Het was me daarom een plezier om door Walter Zwaard geïnterviewd te worden voor nota bene het vakblad Arbo. Want: wat hebben arbo en procesmanagement nou gemeen? Het was voor mij een leerzame exercitie.

> Lees het interview door Walter Zwaard in Vakblad Arbo 7/8-2016

Gert van der Kolk | studeerde sociologie aan de Landbouwuniversiteit van Wageningen. Hij onderzoekt, traint, adviseert en schrijft over samenwerking en procesmanagement. Dat doet hij vanuit een langjarige ervaring bij overheid en bedrijfsleven.

> Meer lezen over alles wat de (arbo)professional bezighoudt? U vindt het in Vakblad Arbo.