De resultaten van de controles van de Arbeidsinspectie vormen geen afspiegeling van het hele gevangeniswezen; de inspecteurs gingen gericht te werk. Wel is een feit dat agressie en geweld door gedetineerden en bezoekers veel voorkomt in gevangenissen. Onderzoek wijst uit dat meer dan 90 procent van het gevangenispersoneel hiermee te maken heeft. Ook is sprake van agressie en geweld tussen collega’s onderling, zoals intimidatie en discriminatie.

Plan van aanpak

Na de controles van de Arbeidsinspectie in 2008 heeft de sector een plan opgesteld om de geconstateerde problemen aan te pakken. Daar is in de praktijk nog onvoldoende van terecht gekomen, blijkt uit de inspecties die dit jaar zijn gehouden bij gevangenissen en enkele forensisch psychiatrische centra en detentiecentra. Soms zijn helemaal geen maatregelen genomen, in andere gevallen zijn de maatregelen niet bekend bij het personeel. Mogelijke maatregelen die de instellingen kunnen nemen, zijn: weerbaarheidstrainingen voor personeel, zorgen voor voldoende bezetting, een alarmsysteem gebruiken, een klachtenregeling maken of een vertrouwenspersoon instellen.

De instellingen kunnen bij hun maatregelen gebruikmaken van de afspraken die werkgevers en werknemers bij de rijksoverheid in de zogenoemde arbocatalogus hebben gemaakt over de aanpak van agressie en geweld. Veel gevangenissen kennen die afspraken niet. Ook op de website zelfinspectie.nl van de Arbeidsinspectie kunnen instellingen hun aanpak voor de bescherming van werknemers toetsen en zo nodig verbeteren. Verder raadt de inspectiedienst aan om centraal trainingen te organiseren waarin medewerkers leren hoe ze moeten omgaan met agressie en geweld.

Overigens bleek in april van dit jaar uit een grootschalig onderzoek van de Dienst Justitiele Inrichtingen onder gevangenispersoneel dat het aantal gevallen van ongewenste omgangsvormen is teruggelopen. De afspraak met de Tweede Kamer over halvering is ruimschoots gehaald. Ook is het streven bereikt om vervelend gedrag van collega’s met een derde deel terug te brengen.

Opnieuw controle

De Arbeidsinspectie stuurt haar bevindingen naar vakbonden, werkgeversorganisaties en het ministerie van Veiligheid en Justitie. Bij de instellingen waar zaken mis waren, gaan de inspecteurs binnen enkele maanden opnieuw controleren of de situatie is verbeterd.