“Managers zijn zich wel bewust van onvoorspelbaarheid, maar weten niet goed hoe ermee om te gaan. Ze doen dat intuïtief en beperkt en gebruiken methodes die daar niet echt voor gemaakt zijn”, aldus Prof dr. Aimé Heene. Heene is ereprofessor aan de Universiteit Gent.

6 stappenplan voor managers

Heene doceerde meer dan 30 jaar strategisch management aan verschillende universiteiten en instellingen voor hoger onderwijs, zoals het Europacollege te Brugge en het inno.com institute. Momenteel geeft hij managementadvies aan kleine en middelgrote organisaties in Vlaanderen. In zijn recente boek ‘Bruggen naar het onvoorspelbare’ schetst hij een theoretisch kader dat hij toetste in de praktijk bij ondernemers. Die praktijktoetsing heeft hij vertaald naar een concreet 6 stappenplan voor managers om succesvol om te gaan met onvoorspelbaarheid.

Onvoorspelbaarheid en risico’s sturen

Waar Heene mee zit, is de manier waarop managers denken om te kunnen gaan met onvoorspelbaarheid. Steeds weer komt er volgens hem een favoriet gedragspatroon naar voren: managers denken dat ze onvoorspelbaarheid kunnen afbouwen omdat ze de toekomst zelf kunnen maken. “Het is zeker niet zo dat we de sleutels in handen hebben waarmee we een aantal maatschappelijke onvoorspelbaarheden en risico’s in een bepaalde richting kunnen sturen. Het gaat erom dat we gedragspatronen moeten ontwikkelen waarmee we ons flexibel en adaptief opstellen. Dan kunnen we op een snelle en efficiënte manier reageren op een bepaalde gebeurtenis. Dat is relevanter dan het geloof dat wij erin slagen te laten gebeuren wat we willen laten gebeuren.”

Liever onvoorspelbaar dan onzeker

Het is belangrijk om de juiste terminologie te gebruiken. Heene heeft in België ervaren dat het begrip onzekerheid nogal wat weerstand oproept bij managers. “Onzekerheid associeert men met verlamming, dat is bedreigend. Tegen onvoorspelbaarheid bestaat minder weerzin.” Wel moeten we ons goed realiseren wat het betekent. Wat is onvoorspelbaarheid eigenlijk? Volgens de Belgische professor is het belangrijk dat een manager zich dat eerst afvraagt, voordat hij overgaat tot actie en beslissingen nemen. “Veel managers beseffen niet goed vanuit welke context ze werken. Ze denken vooral op de korte termijn, het thema onvoorspelbaarheid komt in weinig strategische plannen naar voren.”

Onvoorspelbaarheid biedt kansen

Heene denkt dat onvoorspelbaarheid niet alleen bedreigingen met zich meebrengt, maar ook enorme kansen kan bieden. Uit onderzoek blijkt dat menig manager vooral wakker ligt van wijzigende wet- en regelgeving. Maar is dat wel waar het om gaat? “Compliance is een thema dat past bij de traditionele command and control-structuren. Dat sluit aan bij alles heel systematisch en methodisch aan willen sturen. Maar er is ook de richting van meer adaptiviteit, waarbij je van tevoren niet zo goed weet wat de beste oplossing is.” Wat vindt Heene van de opmerking van hoogleraar Accounting Ed Vosselman, dat risicomanagement een vitale open praktijk wordt, gekenmerkt door veel interactie? En waarin een zekere rommeligheid vaak net zo belangrijk is als systematiek? “Dat heeft te maken met lean denken. Je doet iets en kijkt wat het resultaat is. Maar daarvoor is een andere controle- en managementondersteuning nodig dan het pure command and control.”

Succesvol omgaan met onvoorspelbaarheid

Ed Vosselman en Aimé Heene verzorgen op 19 januari 2017 tijdens het NNR-congres beiden een sessie over risicomanagement. Heene licht daar het stappenplan toe waarmee managers succesvol kunnen omgaan met onvoorspelbaarheid. Hoe geven zij onvoorspelbaarheid een plek in hun strategie? Welke technieken kunnen daarbij helpen in de brede én de directe taakomgeving?

Het boek ‘Bruggen naar het onvoorspelbare’ van Heene is een wegwijzer om bewust om te gaan met onvoorspelbaarheid bij strategische keuzes. Het gaat erom dat iedereen blijft leren en dat organisaties zo zijn ingericht dat dit leidt tot leervermogen en leerbereidheid van iedereen. Er zijn technieken die daarbij kunnen helpen.