Een vakcongres in een inspirerende omgeving, ’s lands nationale topsportcentrum. Want succesvol veiligheidsmanagement bedrijven in de dagelijkse werkpraktijk, met al zijn uitdagingen, is soms pure topsport.
In niet minder dan 41 denk- en doe-sessies gingen de congresdeelnemers met elkaar aan de slag. Kennisdeling voor verbetering van het vak.

Governance en gedragsbeïnvloeding

Op dag twee draaide het onder andere om governance en gedragsbeïnvloeding. De overkoepelende les voor veiligheidsspecialisten: effectief veiligheidsmanagement is niet alleen een kwestie van regels, procedures en veiligheidsmanagementsystemen, maar gaat ook over psychologie en gedrag. “Kijk eerst naar de mens achter de functie en benoem zijn kernkwaliteiten”, bepleitten Victor Mion en Annemarie Timmermans in de workshop over gedragsbeïnvloeding. Zij legden onder andere uit hoe belangrijk mentale veerkracht is voor het functioneren van veiligheidskundigen in risico- en stressvolle situaties.

Competenties en vaardigheden

Met de focus op persoonlijkheid als soms onderbelichte factor voor competenties en vaardigheden, dook psycholoog Frank van Luijk nog wat dieper in de psychologie van het vakgebied. Wijze lessen over persoonlijkheid als factor voor stressbestendigheid, reactiesnelheid en beslisvaardigheden, maar ook over motieven en behoeften als drijfveer voor keuzes. Met goede training en coaching zijn veel vaardigheden en competenties aan te leren en te versterken, maar niet alle benodigde eigenschappen om goed te functioneren als veiligheidskundige kun je ontwikkelen.

Houding en gedrag bij veiligheid

Houding en gedrag kwamen ook terug in de lezing van Roel Huijbers over het Behaviour Based Safety program van Philips. Sturen op gedrag om veilig werken te stimuleren en te faciliteren. Logisch als je bedenkt dat bij 80 procent van alle incidenten gedrag een rol speelt bij het ontstaan of escaleren van het incident. Sturen op gedrag kan heel effectief zijn, mits de aanpak eenvoudig en voor iedereen te snappen is, is gebaseerd op verbeteren in plaats van bestraffen en het management zorgt voor voldoende draagvlak.

Methodieken en instrumenten

In de sessie over governance werden enkele kansrijke methodieken en instrumenten voor het bevorderen van de arbeidsveiligheid belicht. Zoals het ‘Vignet arbeidsveiligheid’, een branche-instrument voor de zoetwarenindustrie. Houvast voor bedrijven om er samen met de medewerkers gestructureerd voor te zorgen dat veiligheidsbewustzijn gaat leven op de werkvloer en wordt verankerd op alle niveaus in de organisatie. En dat is nodig, want met gemiddeld 48,1 miljoen verzuimdagen en een maatschappelijke schadelast van 11,3 miljard euro door werkgerelateerd ziekteverzuim is er nog veel te verbeteren.

Hoe vertel je een lastig verhaal?

Het congres werd op de tweede dag afgesloten met de ‘Jan de Kroeslezing’ door Ionica Smeets. Over de weerbarstigheid van wetenschaps- en risicocommunicatie. Hoe vertel je een lastig verhaal? Hoe kun je ervoor zorgen dat een moeilijke boodschap over bijvoorbeeld veiligheid op de werkplek goed landt bij de mensen voor wie hij is bestemd? Maar ook: hoe onderscheid je feiten van fictie en hoe voorkom je dat breed verspreide mythen een verkeerde werkelijkheid creëren? Een vraagstuk waarmee bijvoorbeeld klimaatdeskundigen en vaccinatie-experts kampen. Maar veiligheidskundigen soms ook.

Ionica Smeets adviseert de veiligheidskundige discipline om boodschappen vooral te verpakken in ‘storytelling’. Speel in op de emoties van de doelgroep en gebruik anekdotes. Dezelfde boodschap in een andere formulering kan goed werken. Het komt aan op de overtuigingskracht en het doorzettingsvermogen van de boodschapper. Risico- en veiligheidscommunicatie is in dat opzicht ook een vorm van topsport.

Rob Jastrzebski | freelance journalist in de sector veiligheid en crisisbeheersing

> LEESTIP: Veiligheidsfabels 1-2-3 van Carsten Busch, net uit bij Vakmedianet. In dit boek komen bijna 100 fabels binnen het veiligheidsvak aan de orde, met ruim aandacht voor certificering en cultuur.

> Een volledig verslag van het NVVKcongres vindt u in NVVKinfo 2/2017.