Persoonlijke veiligheid gaat over relatief eenvoudige ongevallen die meestal maar één werknemer treffen. Zoals een val. Bij procesveiligheid echter gaat het over het vrijkomen van gevaarlijke stoffen als chemicaliën. Die chemische stoffen kunnen brand, een explosie of een toxische wolk veroorzaken. Daarom is procesveiligheid meten belangrijk.

Bij procesongevallen is er meestal sprake van een complex causaal verband tussen oorzaak en gevolg. Bovendien zijn de mogelijke gevolgen vaak veel ernstiger. En treffen die gevolgen veelal veel meer mensen.

> LEES OOK: Procesveiligheid, dit is het en zo werkt het

Minder werkplaatsongevallen, niet minder procesongevallen

In de praktijk zijn kleine ongelukken vrijwel altijd persoonlijk van aard. De kans op een grote explosie wordt dus niet kleiner als we erin slagen om het aantal werkplaatsongevallen naar beneden te krijgen. Hieruit volgt dat de meetinstrumenten die bijna iedereen gebruikt voor ongevallenregistratie, zich helemaal niet lenen voor het meten van procesveiligheid. Maar hoe pak je dat dan wel aan, procesveiligheid meten?

> LEES OOK: Zo ontstaan ongevallen met chemische stoffen

Procesveiligheid meten met zorgvuldig gekozen indicatoren

Gelukkig hebben we maar een handvol zorgvuldig gekozen indicatoren nodig om de gezondheid van het systeem te meten, zonder dat we nu meteen verdrinken in de cijfers. Procesveiligheid meten doe je dus met een goede set indicatoren. Die moeten voldoen aan een aantal eisen:

• Geldig – Er is een duidelijk verband tussen de indicator en het aspect van procesveiligheid.
• Significant – Het aantal items dat wordt geteld is groot genoeg om een statistische trend te laten zien.
• Gevoelig – De indicator reageert op het veiligheidsniveau.
• Precies – De indicator is nauwkeurig en objectief.
• Representatief – De set indicatoren dekt zoveel mogelijk kritische aspecten van procesveiligheid.
• Niet te manipuleren – De betrouwbaarheid van de indicator moet niet beïnvloedbaar zijn.
• Specifiek voor het bedrijf – De indicator is toegespitst op de procesveiligheid van het bedrijf in kwestie.
• Eenvoudig – Iedereen moet de indicator herkennen en begrijpen.
• Niet te veel, niet te weinig – Een stuk of tien indicatoren is overzichtelijk en meestal voldoende.

> LEES OOK: Veilig werken met gevaarlijke stoffen? Samenwerken!

Soms kan aan een of meerdere indicatoren een doel- of alarmwaarde worden gekoppeld. Dit is met name zinvol als de organisatie al ervaring heeft opgedaan met de indicator(en) in kwestie . Bij nieuwe indicatoren kan het beter zijn om het verloop eerst een jaar te volgen.

 TIP: Nyenrode collegereeks Nieuwe perspectieven op veiligheid