Inspecteur-generaal Marc Kuipers zegt daarover: “Er komen helaas meer klachten over oneerlijk werk. Over onderbetaling, maar ook over werkgevers die zonder vergunning buitenlandse werknemers aan het werk zetten. We zien in een aantal sectoren een voortdurende zoektocht naar het goedkoper maken van arbeid. De prijsvechters op de arbeidsmarkt.”

Het afgelopen jaar heeft de Inspectie SZW bij meer dan de helft van de inspecties overtredingen geconstateerd op het gebied van gezond, veilig of eerlijk werk. Bij de herinspecties bleek dat bedrijven de regels in 70-90 procent van de gevallen veel beter naleefden.

> LEES OOK: Inspectie SZW wil dat veilig werk vanzelfsprekend is

Meer meldingen ernstige arbeidsongevallen, meer doden

Werknemers raken steeds vaker betrokken bij ernstige ongevallen op het werk. Dat blijkt uit het aantal meldingen van een arbeidsongeval. Dit aantal is met vier procent gestegen, van 4.212 in 2017 naar 4.368 in 2018. Vorig jaar vielen bij 70 arbeidsongevallen 71 dodelijke slachtoffers, een stijging dus ten opzichte van de 54 dodelijke slachtoffers die vielen bij ongevallen in 2017. De meeste van deze fatale ongelukken vonden plaats in de sectoren bouw, vervoer en opslag, handel en industrie.

> LEES OOK: Twee trends bij dodelijke en ernstige arbeidsongevallen

Aantal klachten over oneerlijk werk en onderbetaling stijgt

Het aantal klachten dat bij de Inspectie SZW binnen kwam steeg van 7.100 in 2017 naar 7.633 in 2018. Daarvan gaat het grootste deel over oneerlijk werk zoals onderbetaling. Maar ook over werknemers die niet in Nederland mogen werken, maar dat wel doen.

Illegaal werkenden

De toenemende krapte op de arbeidsmarkt leidt tot inhuur van meer buitenlandse arbeidskrachten. Ook neemt daarmee het risico op illegaal werkenden toe. Deze illegale arbeiders zijn kwetsbaar voor onderbetaling, slechte arbeidsomstandigheden en soms ook uitbuiting. Zij zijn bereid om lange dagen te maken tegen veel te lage uurlonen. En betalen hoge vergoedingen voor slechte leefomstandigheden. Veelal zitten zij gevangen in de afhankelijkheid van hun werkgever.

> LEES OOK: Debatteren over cabinekamperen

Schijnconstructies

Sommige werkgevers proberen via schijnconstructies de kosten van arbeid te verlagen. Daarbij zoeken zij vaak via complexe en internationale constructies de randen van de wet op. Dikwijls gaan zij daar ook bewust overheen. Bovendien bedenken werkgevers legale, maar onwenselijke constructies, waar werknemers de dupe van zijn.

In 2018 heeft de Inspectie SZW onder meer onderzoeken ingesteld naar oneerlijk werk in de hotelschoonmaak. Daar bleken arbeidstijden niet te kloppen en kregen mensen onderbetaald. Eén schoonmaakbedrijf kreeg voor deze misstanden een boete van 160.000 euro.

> LEES OOK: Meer geld tegen arbeidsuitbuiting en gevaarlijke stoffen

Niet naleven cao-bepalingen

Verder heeft de Inspectie SZW diverse constructies onderzocht rondom het niet naleven van cao-bepalingen. Doordat werkgevers hun werknemers via bijvoorbeeld contracting lieten werken, krijgen zij een lager loon dan zij volgens de cao moeten krijgen.

Dit komt onder meer voor in distributiecentra, bij pakketbezorgers en bij installateurs. In de bouw en transport heeft de Inspectie in 2018 onderzoek verricht naar constructies met postbus- en payrollbedrijven in het buitenland.

Sociale partners konden met de uitkomsten van deze onderzoeken naar oneerlijk werk juridische procedures starten. Daardoor zijn constructies gestopt, hebben ‘uitzendkrachten’ vaak alsnog het hogere cao-loon ontvangen en zijn voor circa 2 miljoen euro schikkingen getroffen met werkgevers. In de scheepsbouw zijn 162 Roemeense werknemers schadeloos gesteld. Zij krijgen nu hetzelfde loon als hun Nederlandse collega’s. Ook zal de scheepswerf het werk niet meer tegen te lage prijzen aanbesteden.

> LEES OOK: Checklist voor eerlijke inhuur uitzendkrachten

Uitbuiting bij het werk

Er waren in 2018 138 zaken in behandeling waarbij een vermoeden was van uitbuiting bij het werk. Een karakteristieke situatie is dat arbeidskrachten in het land van herkomst worden geronseld, met schulden opgezadeld, geïsoleerd en geïntimideerd. Vervolgens moeten zij onder slechte arbeidsomstandigheden lange werkweken maken tegen minimaal of geen loon.

> LEES OOK: Slavernij blijkt prima te gedijen in Europa

De Inspectie SZW heeft zesentwintig zaken in behandeling genomen, samen met partners als de politie en gemeenten. Voor dertien zaken is een opsporingsonderzoek voorbereid. In totaal zijn samen met partners 47 werkgevers geïnspecteerd op ernstige benadeling van werkenden. Dit ging om werkgevers in onder meer de transport en logistiek, land- en tuinbouw, horeca en detailhandel, uitzendbureaus en de bouw. Door de inzet van bestuurlijke instrumenten en het uitvoeren van strafrechtelijke onderzoeken zijn in totaal zeven criminele werkgevers gestopt.

> BEKIJK het volledige jaarverslag 2018 van de Inspectie SZW