Een bedrijf maakt kunststof doosjes met een spuitgietmachine. De machine schuift de doosjes op een opvangbak. Een robot plaatst die vervolgens op elkaar, een tweede robot verpakt ze voor de verzending. De inpakrobot maakt verticale en horizontale bewegingen. Aan alle kanten van de robots is een afscherming aangebracht in de vorm van een veiligheidskooi.

Derde deur naar inpakrobot staat altijd open

In de afscherming zitten twee deuren. Op de grootste deur staat een bord met de tekst: “Het is verboden binnen de veiligheidskooi te werken zonder de machines op de handbediening te zetten.” De deuren zijn voorzien van vergrendelingen. Daardoor vallen de robots stil bij het openen van een deur. Maar bij de inpakrobot is een derde jaloezie-deur. Die is voorzien van een hangslot, maar staat altijd open. Achter deze deur is een opening van 33 centimeter tussen de veiligheidskooi en een wand. Door die opening kunnen werknemers bij de robots en machines komen.

> LEES OOK: Hoeveel ruimte gun je een robot?

Arm raakt verstrikt in draaiende delen robot

Op een zondagnacht staat een werkneemster alleen in de controlekamer. Normaal gesproken werken hier altijd twee medewerkers. Maar vanwege de vakantie werkt de werkneemster deze nacht alleen. Tot haar taken behoort het nemen van monsters. Om een doos te pakken voor kwaliteitscontrole gaat ze via de beschreven opening de kooi binnen, zonder de inpakrobot stil te zetten. Daarbij raakt haar linkerarm verstrikt tussen de draaiende delen van de robot.

> LEES OOK: Machines met bewegende delen: zo voorkom je ongevallen

Met veel moeite lukt het haar om 112 te bellen met haar mobiele telefoon. Politie en ambulancepersoneel melden zich daarna bij het bedrijf, waar een verbaasde bedrijfsleider hen ontvangt. Die beweert dat er niets aan de hand is. De hulpdiensten gaan toch naar binnen en redden vervolgens het slachtoffer uit haar benauwde situatie. In het ziekenhuis stelt men vast dat de zenuwen van de linkerhand en -vingers van het slachtoffer zijn bekneld en haar arm is gekneusd. De vrouw loopt blijvend letsel op door 45 procent functieverlies.
Zo belangrijk is afscherming bij robots

Te weinig afscherming robots is vragen om problemen

Deze inpakrobot was in feite onvoldoende afgeschermd. Een openstaande deur met daarachter een opening is vragen om problemen. Robotinstallaties moeten rondom zijn voorzien van een sterke afscherming van voldoende afmeting. Bij het weghalen van een deel van de kooi of het openen van de deuren moet een robot ogenblikkelijk stilvallen.

Het bedrijf beschikte over een RI&E. Die was opgesteld door een gecertificeerde arbodienst die het bedrijf meerdere malen had bezocht. Toch had de arbodienst deze ernstige tekortkoming over het hoofd gezien.
> LEES OOK: Zo vergeet u niets in de RI&E
Onderhouds- en afstelwerkzaamheden alsmede het nemen van monsters moeten plaatsvinden door technisch bevoegde medewerkers. En dan alleen nadat de robot is stilgezet en de krachtbronnen tegen onverwachte bediening zijn vergrendeld.
> LEES OOK: Machine afstellen of omstellen? Spanning eraf!
Uit onderzoek blijkt dat deze werkneemster voorlichting en onderricht had gekregen. Ze mocht de veiligheidskooi pas betreden als de robot volledig was stopgezet. Dat stond ook aangegeven op de deur van de installatie. Het bedrijf was van mening dat zij tegen de instructie had gehandeld.
> LEES OOK: Welke eisen stelt de Arbowet aan voorlichting en onderricht?
Als werknemers in nachtdiensten of op ongebruikelijke uren en/of op afgelegen delen van het bedrijf alleen moeten werken, moeten er duidelijke instructies en afspraken zijn voor noodsituaties en bedrijfshulpverlening. Het bedrijf moet deze instructies bovendien oefenen.
> LEES OOK: Wanneer is BHV verplicht?

Inspectie SZW legde bedrijf boete op van 10.000 euro

In het boeterapport werden de overtredingen opgenomen van artikel 7.7 Arbo-wet, lid 1 en lid 4. Lid 1 omdat de jaloezie-deur open stond en de robot daardoor in feit geen afscherming had. Lid 4 omdat de afscherming (de deur) eenvoudig te negeren was. Het boetebureau van de Inspectie SZW legde het bedrijf een boete op van 10.000 euro wegens overtreding van lid 1. Een uitgebreide zienswijze waarin het bedrijf uitlegde hoe het instructie, voorlichting en onderricht had geregeld, mocht niet baten. Het boetebureau schreef in de afwijzingsmotivatie dat instructie, voorlichting en onderricht nooit in de plaats mogen komen van fysieke afscherming. Zulke maatregelen zijn altijd complementair aan fysieke maatregelen.

Auteur | Ehsan Kermani

> Lees de volgende aflevering van Ongeval in onze nieuwsbrief!

> TIP: Up-to-date met Arbo-wetgeving? Kom naar de Arbo Actualiteitendag!