“De veiligheidsdocumentatie is simpelweg niet op orde bij veel maakbedrijven. Terwijl alles draait om bewijslast. Geef aan welke afweging je hebt gemaakt om de situatie op dit punt minstens zo veilig te maken als in de normen omschreven staat. Dan staat iedere jurist voor je in.”

Dat zegt Martijn Drost. Drost is zelfstandig consultant op het gebied van machineveiligheid bij Drost Safety Consultancy. Daarnaast heeft hij zitting in de normcommissie machineveiligheid van het normeninstituut NEN. Op een evenredig veiligheidsniveau komen als de norm en de wet, daar gaat het in de praktijk regelmatig mis, stelt hij.

> LEES OOK: Machineveiligheid is nog geen procesveiligheid

Documentatie gaat vaak mis bij wijzigingen aan machines

Documenteren gaat ook vaak mis bij wat in de Machinerichtlijn substantiële wijzigingen aan machines heten. “De richtlijn heeft dat woord substantieel niet verder ingevuld. Maar de richtlijn zegt wel dat in zo’n situatie de oude functie niet te vergelijken is met de nieuwe. De machine heeft dus nieuwe risico’s in vergelijking met de risico’s waar de originele fabrikant rekening mee heeft gehouden. Je zult dus ook weer een nieuwe risicobeoordeling moeten doen, een CE-markering moeten aanbrengen en nieuwe gebruiksaanwijzingen moeten maken.”

> LEES OOK: Naar minimale manipulatie van machines

Substantiële wijzigingen? Dan nieuwe risicobeoordeling

Want in de praktijk vindt Inspectie SZW een verandering aan een machine al snel een substantiële wijziging. “Verhoog je bijvoorbeeld de productie van een machine van 100 naar 300 stuks, dan heeft dat gevolgen voor de mechanische delen. Want die zijn mogelijk niet op 300 stuks gebouwd. Ook de risico’s die horen bij snelheid nemen hoogstwaarschijnlijk toe. Daardoor is het risico bij de gewijzigde machine heel anders dan in de oorspronkelijke situatie. Als gevolg daarvan zal de industrieel manager opnieuw de stappen van een risicobeoordeling moeten doorlopen. Gedoe? Misschien. Maar het doel ervan is vooral om veiligheid in te bouwen. Door die stappen goed te documenteren is meteen ook al voldaan aan de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Want die RI&E is voor iedere werkgever in Nederland verplicht.”

> LEES OOK: Zo vergeet u niets in de RI&E

4 best practices rond machineveiligheid

Wilt u meer lezen over hoe maakbedrijven machineveiligheid implementeren in hun productie-omgeving? Hier vindt u een aantal best practices rond machineveiligheid op een rij:

Marc de Kerf, Europees Onderhoudsmanager van het jaar 2018, waakt over de machine- en procesveiligheid bij BASF. Dit raakt vaak nauw aan arbeidsveiligheid. “Een fout in het proces heeft direct gevolgen voor de arbeidsveiligheid.” Lees er meer over in ‘Zo werkt procesveiligheid bij BASF’.
Rutger Rennings is technisch adviseur machineveiligheid bij Viscon Group. Hij geeft aan dat je de machineveiligheid kunt garanderen wanneer je het probleem bij de bron aanpakt. Meer hierover in ‘Bouw machines die de gebruiker niet wíl manipuleren’.
Lees hoe Janssen Biologics in Schiphol-Rijk en DHL Supply Chain in Bergen op Zoom veilig werken met heftrucks aanpakken in ‘Zo werkt u veilig met heftrucks’.
Gerard Raaijmakers is bij Ahrend, projectinrichter op het gebied van professionele werk- leer- en zorgomgeving, verantwoordelijk voor kwaliteit, arbo- en milieucoördinatie. “Alle machines die bij ons in bedrijf worden gesteld, voldoen in principe al aan de fundamentele veiligheidseisen. Maar ga je machines aan elkaar koppelen, dan kun je hier niet meer op vertrouwen”. Meer in het artikel ‘Veiligheid blijft een gezamenlijke verantwoordelijkheid’.

Haal de oorspronkelijke fabrikant van de machine erbij

Drost raadt aan om bij substantiële wijzigingen aan machines de oorspronkelijke fabrikant van de machine erbij te halen. “Die heeft het oorspronkelijke dossier en kan op basis daarvan sneller de nieuwe situatie doorrekenen. Bijvoorbeeld voor de mechanische delen. Daardoor kan hij betere ondersteuning bieden dan bijvoorbeeld de system integrator. Want die kan vaak niet garant staan voor de nieuwe situatie, juist vanwege ontbrekende informatie. Aan een diepgaande mechanische wijziging zal hij daarom zijn vingers niet willen branden.”

> LEES OOK: Moderne machines, zo houden we ’t veilig

Daarom ook is documenteren van wijzigingen aan het machinepark een aanrader. “Blijkt een bepaalde wijziging niet goed te werken, dan kan een engineer, monteur of technische dienst naar een voorgaande situatie teruggaan.”

Auteur | Ronald Bruins

> TIP: het boek Productieve machineveiligheid