De CE-markering is onverkort van toepassing als een bestaande machine zodanig wordt gewijzigd dat er nieuwe of verhoogde risico’s ontstaan of het beoogde gebruik verandert. Als men de reeds in bedrijf gestelde machine reviseert of licht wijzigt (vervanging door gelijkwaardige componenten), dan is alleen de Richtlijn Arbeidsmiddelen van toepassing en hoeft er dus geen CE-markering te worden aangebracht.

Voorbeelden van nieuwe of verhoogde risico’s zijn:

– automatiseren van productaanvoer;

– een nieuwe bedieningsfunctie toevoegen;

– de machine op een verhoogd bordes plaatsen;

– mechanisch of elektrisch koppelen van machines;

– een machine uit een productielijn halen en ‘stand-alone’ gebruiken.

Voorbeelden van nieuw bedoeld gebruik:

– capaciteit of snelheid verhogen buiten de oorspronkelijke fabrieksspecifi caties;

– ander gereedschap gebruiken;

– bedieningssysteem veranderen (bijv. gewijzigd bedieningspaneel);

– een ander product verwerken als in de handleiding aangegeven.

Hierbij maakt het niet uit of de oorspronkelijke machine van een CE-markering was voorzien of niet. Als op een bestaande machine een CEmarkering wordt aangebracht, is het handig als de originele documentatie (digitaal) beschikbaar is. Zeker voor oudere machines kan dit problemen opleveren, omdat de oorspronkelijke fabrikant misschien niet meer bestaat of niet meer te achterhalen is. Een ander probleem is het originele Technisch Constructie Dossier. De fabrikant is niet verplicht om dit aan de afnemer te overhandigen. Het is goed hier bij de aanschaf van een nieuwe machine rekening mee te houden en via een contract af te spreken welke documentatie minimaal wordt meegeleverd.

CE-markering bij samenbouw heeft gevolgen voor de contractuele afspraken tussen machinebouwers, ontwerpbureaus, installateurs, toeleveranciers en dergelijke. Er is altijd maar een partij verantwoordelijk voor het aanbrengen van de CE-markering op een totaalproduct (bijvoorbeeld een installatie). In de meeste gevallen is dit een turn-key aannemer of anders de opdrachtgever zelf. Omdat bijvoorbeeld toeleveranciers in belangrijke mate het veiligheidsniveau van het eindproduct kunnen bepalen, is het raadzaam hier schriftelijk afspraken over te maken.

Maak als bouwer of als opdrachtgever van een productielijn en dergelijke vooraf dus goede commerciele afspraken. Verlang in een overeenkomst de beschikking over een kopie van het Technisch Constructiedossier inclusief de risicobeoordeling.

Dit vloeit voort uit de vrijheid van contract en is niet in strijd met een dwingende wettelijke bepaling.Het is van belang alle stappen om te komen tot een CE-markering te integreren in het projectplan.

Met name een goede risicobeoordeling in alle fasen van ontwerp tot in bedrijfstelling is hierbij cruciaal. Op basis van die resultaten kunnen de leveranciers worden aangestuurd.

Uitgaande van de voorgaande informatie kan een formule worden opgesteld om te bepalen of CE-markering van toepassing is bij samenbouw of na wijziging van een machine.

1. Verzamel de risicobeoordeling van de oorspronkelijke machine(s) of voer deze uit (RB1).

2. Voer een risicobeoordeling uit van samenbouwaspecten of van de wijziging.

3. Controleer het volgende voor samenbouw: RB1 + RB2 (risicobeoordeling tweede machine) = RB totaal (zijn er geen verhoogde risico’s door samenbouw?).

4. Controleer het volgende voor wijziging: RB1 + RB2 = RB1 (zijn er geen nieuwe of verhoogde risico’s door wijziging?).

5. Vergelijking van punt 3 of 4 waar: geen CE-markering nodig voor het samenstel of de gewijzigde machine.

6. Vergelijking onwaar: CE-markering nodig.

7. Is de nieuwe confi guratie permanent? (Een voorbeeld van ‘niet-permanent’ is een rollenbaantje met eigen bedieningskastje en hoofdschakelaar, dat dagelijks wordt verplaatst tussen de ene en de andere productielijn.)

8. Niet-permanent: geen CE-markering nodig voor het samenstel of de gewijzigde machine.

9. Is de invloed van de samenbouw of de wijziging op het bestaande geheel aanzienlijk? (Suggestie 1: cumulatief risiconiveau nieuwe situatie is 110 procent van de oude situatie.) (Suggestie 2: economische waarde nieuwe situatie is 110 procent van de oude situatie.)

10. Aanzienlijke invloed: CE-markering nodig voor het complete samenstel of de complete gewijzigde machine.

11. Geringe invloed: CE-markering nodig voor de gewijzigde sectie.

12. Met name bij CE-markering van een sectie: neem de nog niet beoordeelde risico’s en de risico’s ontstaan door samenbouw, mee in een totale risicobeoordeling op basis van de Richtlijn Arbeidsmiddelen.

Hopelijk bent u nu in staat uw eigen situatie te beoordelen. De uiteindelijke beslissing om al dan niet over te gaan tot CE-markering neemt u natuurlijk zelf. Hierbij zijn de eisen rondom wettelijke aansprakelijkheid een secundair argument.

De Richtlijn Arbeidsmiddelen is ondergebracht in het Nederlandse Arbobesluit.

Het Arbobesluit is een nadere invulling van de Arbowet (werkgeversaansprakelijkheid). De meeste CE-Richtlijnen daarentegen zijn opgenomen in een van de Besluiten vallend onder de Warenwet. In dit geval krijgt u het predikaat ‘fabrikant’ opgeplakt en bent u productaansprakelijk in de zin van de Wet productenaansprakelijkheid.

Nog een laatste opmerking tot slot. Het is van belang dat u goed overzicht hebt van waar welke wijzigingen in het productieproces van uw bedrijf plaatsvinden. Dit inzicht zou een belangrijk element moeten zijn in uw management systeem. Een praktische methodiek om hier invulling aan te geven is een ‘Management of Change’-procedure.

Het in overeenstemming brengen van een (oude) machine als gevolg van een uitgevoerde risicobeoordeling leidt over het algemeen niet tot een nieuwe CE-markering.

Denk hierbij aan het aanbrengen van een beveiliging of een noodstopvoorziening (zie uitspraak van de Arbeidsinspectie).