Bij deze vorm van smartengeld gaat het om een vaste vergoeding voor dierbaren die verdriet hebben en met wie het slachtoffer zijn leven deelde. Dat slachtoffer is door een fout van iemand anders overleden, of heeft ernstig of blijvend letsel opgelopen. Bijvoorbeeld door een arbeidsongeval. De affectieschade is een vorm van erkenning van dit verdriet.

Wet vergoeding affectieschade sinds 1 januari

Alleen de partner van het slachtoffer, zijn kinderen en zijn ouders komen in aanmerking voor deze vorm van smartengeld. Affectieschade is een regeling met vaste bedragen tussen de 12.500 en 20.000 euro, te betalen door de partij (meestal de verzekeraar) die aansprakelijk is voor het ongeval. De nieuwe wet is op 1 januari 2019 in werking getreden. In de ons omringende landen is deze wetgeving al langer van toepassing.

> LEES OOK: Wet vergoeding van affectieschade van kracht

De totstandkoming van de wet heeft nogal wat voeten in de aarde gehad. Er is over dit voorstel in de afgelopen jaren dan ook veel geschreven. Een eerder wetsvoorstel strandde in 2010 nog in de Eerste Kamer.

Hoe de discussie over smartengeld is begonnen

De discussie begint met een verschrikkelijk verkeersongeval in 1992. Een meisje van vijf jaar oud wordt op het woonerf van haar ouders aangereden door een taxibusje. Kort daarop komt de moeder aangerend, die wordt geconfronteerd met het beschadigde lichaam van haar dochter.

In de gerechtelijke procedure tegen de verzekeraar vordert de moeder de schade door het overlijden van haar dochter. Maar ook vordert zij haar eigen schade, veroorzaakt door de confrontatie met de gruwelijke, schokkende gevolgen van het ongeval. En van het verdriet dat zij als gevolg daarvan ondervindt.

Teleurstellend: geen vergoeding van verdriet in wet

Na maar liefst tien (!) jaar procederen oordeelt de Hoge Raad dat de schade van de moeder moet worden vergoed. Met als overweging dat het door de psychiater vastgestelde geestelijk letsel haar in persoon heeft aangetast. Maar deze aanspraak was al in de wet opgenomen.

Echter niet voor vergoeding in aanmerking komt het verdriet wegens het overlijden van haar dochter. Want die affectieschade is nog niet in de wet geregeld. Deze toch wel teleurstellende uitkomst is daarna meermaals in de rechtspraak bevestigd. (Bron: Hoge Raad 22 februari 2002: ECLI:NL:PHR:2002:AD5356)

> TIP: DOWNLOAD de gratis whitepaper Top 5 Arbojurisprudentie

Vijftien jaar later ontbreekt wettelijke basis nog steeds

Meest recent nog in een uitspraak van de rechtbank Rotterdam. Een vrouw van twintig jaar wordt aangereden door een vuilniswagen en overlijdt ter plaatse. De moeder heeft het ongeval niet gezien, maar wordt later met het stoffelijk overschot geconfronteerd.

Zij vordert affectieschade voor het verdriet door het overlijden van haar dochter. Ook in dit geval oordeelt de rechter dat er geen wettelijke basis is om deze claim te honoreren. (Bron: Rechtbank Rotterdam 4 oktober 2017: ECLI:NL:RBROT:2017:8894)

2019: eindelijk erkenning emotionele gevolgen ongeval

Uit onderzoek was al gebleken dat naasten behoefte hebben aan aandacht voor en erkenning van de emotionele gevolgen van een ongeval. Ook vanuit de letselschadepraktijk is vaak gepleit voor een regeling van affectieschade. Dit alles, in combinatie met de teleurstellende rechtelijke uitspraken uit het verleden, heeft geleid tot de nieuwe wet.

> LEES OOK: Vergoeding affectieschade erkent leed

Het is ook niet te verkroppen dat naasten van het slachtoffer geen aanspraak zouden maken op een vergoeding. Terwijl ook zij de dupe zijn van het ongeval. Want het gaat hier tenslotte om ernstig of blijvend letsel met langdurige gevolgen en een enorme impact. De lobby van verzekeraars is er uiteindelijk niet in geslaagd de totstandkoming van deze wet nog langer te dwarsbomen.

Bas van Batenburg | advocaat/partner Van Batenburg & Pracht Advocaten

> TIP: Bijblijven met arbowetgeving en -jurisprudentie? Kom naar de Arbo Actualiteitendag!