Handhaving van de Arbowet en de Arbeidstijdenwet loopt normaal gesproken via de bestuursrechtelijke route. Kort en simpel: doet een bedrijf iets fout, dan krijgt het een (stevige) boete. Maar bij ernstige overtredingen kan het strafrecht om de hoek komen kijken. En na een ernstig arbeidsongeval met dodelijke afloop volgt altijd een strafrechtelijk onderzoek.

Bij opzet is overtreding van artikel 32 een misdrijf

Het strafrecht gaat meespelen bij overtreding van bepalingen in de Arbowet of Arbeidstijdenwet die zijn aangewezen in de zin van de Wet op de economische delicten (WED). Zo stelt artikel 32 van de Arbowet strafbaar: “Het in strijd met de Arbowet handelen of nalaten indien daardoor mogelijk levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van een of meer werknemers ontstaat of te verwachten is.” Is er opzet in het spel is, dan geldt zo’n overtreding als misdrijf.

Strafrechtelijk onderzoek na ernstig arbeidsongeval

Sylvia Kubicz, officier van justitie bij het Functioneel Parket in Amsterdam, onderzoekt dodelijke en ernstige arbeidsongevallen in haar regio. Ze legt uit wat er allemaal gebeurt na de melding van een ernstig arbeidsongeval. Want de werkgever is verplicht om een ernstig arbeidsongeval dat heeft geleid tot ziekenhuisopname, blijvend letsel of overlijden, te melden bij de Inspectie SZW. Kubicz: “Door een melding achterwege te laten, riskeren werkgevers een stevige boete.”

> LEES OOK: Een arbeidsongeval melden, zo doet u dat

Na bepaalde ernstige arbeidsongevallen volgt altijd een strafrechtelijk onderzoek. Na een ernstig arbeidsongeval met dodelijke afloop, bijvoorbeeld. Of als een kind bij verboden arbeid ernstig letsel heeft opgelopen. Of als een ongeval om andere redenen zwaar te noemen is.

Wat gebeurt er na de melding van de werkgever?

Kubicz vertelt wat er concreet gebeurt na die melding van de werkgever: “Bij een dodelijk arbeidsongeval gaan meestal twee inspecteurs en een schouwarts direct naar de plaats van het ongeval. De politie is er vaak ook. De Inspectie SZW informeert onmiddellijk de officier van justitie van het Functioneel Parket in de betreffende regio. Want er moeten meteen beslissingen worden genomen. Bijvoorbeeld over aanvullend onderzoek naar het lichaam en de omstandigheden.”

Binnen het strafrechtelijk onderzoek is voor sommige opsporingsbevoegdheden expliciet toestemming nodig van een officier van justitie of een rechter-commissaris. “Is het gewenst om de ongevalsplek als plaats delict veilig te stellen? Moeten we als bewijsmateriaal materialen of machines in beslag nemen of stukken vorderen? Dat overlegt de inspecteur ter plaatse telefonisch met de officier van justitie”, aldus Kubicz over de eerste handelingen.

Aanwijzing of verdenking strafbaar feit door werkgever

In een strafrechtelijk onderzoek werkt de toezichthouder van de Inspectie als opsporingsambtenaar. In die hoedanigheid hoort hij betrokkenen, zoals verdachten en getuigen. De Inspectie SZW heeft hiervoor een gespecialiseerd Team Omvangrijke Ongevallen. Kubizc: “Bij een ernstig ongeval met dodelijke afloop kan sprake zijn van een aanwijzing of verdenking van een strafbaar feit gepleegd door de werkgever. Meestal is het bedrijf als rechtspersoon in zo’n geval de eerste verdachte. Maar onderzoek kan ook leiden tot de vervolging van een directeur of direct leidinggevende als natuurlijk persoon. Of van een werknemer, indien die verwijtbare fouten heeft gemaakt.”

> LEES OOK: Twee trends bij dodelijke en ernstige arbeidsongevallen

‘Niet ons doel om bewijs te verzamelen tegen werkgever’

Voor een werkgever is het na een dodelijk ongeval best schrikken om er direct een strafrechtelijk onderzoek bovenop te krijgen, beseft de officier van justitie. Maar het hoofddoel van het Openbaar Ministerie en de Inspectie SZW is waarheidsvinding, benadrukt Kubicz. “Het doel is om te achterhalen wat er is gebeurd. Dat is onze drijfveer. Het is dus niet ons doel om bewijs te verzamelen tegen een werkgever.”

“Dat kan wel het gevolg zijn van een onderzoek, dat klopt. Maar een aanwijzing of verdenking betekent niet altijd dat we tot bewijs komen van een strafbaar feit. Als blijkt dat er geen verwijt te maken valt, is precies dát de uitkomst van het onderzoek. Niet alle onderzoeken leiden dus tot een veroordeling.”

> TIP: Bijblijven met arbowetgeving en -jurisprudentie? Kom naar de Arbo Actualiteitendag!