AI kan helpen om werk veiliger te maken. En dat zonder banen in te pikken

Toepassingen van kunstmatige intelligentie gaan voorlopig geen banen overnemen. 'Machine learning' kan mensen al wel op een betrouwbare manier in hun werk ondersteunen. Ook op het terrein van veiligheid liggen daar kansen.

AI kan helpen om werk veiliger te maken. En dat zonder banen in te pikken

Dat was een van de uitkomsten van de (online) vakkennisdag over Artificial Intelligence (AI) op donderdag 3 maart 2022, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK).

Artificial Intelligence (AI), oftewel kunstmatige intelligentie, is een verzamelnaam voor allerlei technieken waarbij computers of machines een of meerdere aspecten van menselijke intelligentie proberen na te bootsen.

Toepassing Artificial Intelligence wisselend succesvol

Ruud van der Burg is expert in robotica en de interactie tussen mens en robot. Volgens hem heeft AI sinds de eerste ideeën daarover uit 1956 wisselend succes. “Ontwerpprocessen gebeuren steeds vaker in een virtuele omgeving. In de virtuele wereld kunnen we al ontzettend veel. In de fysieke wereld hoor je van nieuwe toepassingen na een tijdje veelal niets meer.”

Machines gaan het winnen van de mens als het gaat om logica (de linkerhersenhelft), meent Van der Burg. Maar zij leggen het af op creativiteit, emoties en nieuwe combi’s. “De traditionele automatisering, met robots in kooien in lange productielijnen, zijn snel en betrouwbaar. Maar voor cobots, de robots die als collega’s naast de mens werken, is navigeren in de openbare ruimte nog steeds te complex. Er gebeurt enorm veel, maar het is vooral testen en onderzoek. We zien het in de praktijk nog maar mondjesmaat terug.”

Ook algoritmen gebruiken AI

Toch worden we al dagelijks geconfronteerd met kunstmatige intelligentie. Al zijn we ons daar lang niet altijd van bewust, bleek uit een kleine poll tijdens de vakkennisdag. Veel bedrijven zoals Neflix, Spotify en Amazon doen klanten suggesties op basis van algoritmen. Die algoritmen maken gebruik van AI, vertelde Rosa Verhoeven, afgestudeerd in human machine communication. Als content developer AIProHealth bij Data Science Centre in Health (DASH) van UMC Groningen ontwikkelt zij trainingen en cursussen voor zorgprofessionals. Die gaan over hoe zij kunstmatige intelligentie in hun werk kunnen toepassen.

Machine learning: leren van statistiek

Verhoeven gaf een theoretisch inkijkje van verschillende methoden van ‘machine learning’, onderdeel van de grotere verzamelterm Artificial Intelligence. Zij legde uit dat machine learning een subgroep is van AI-technieken die statistische methoden gebruikt om te leren van voorbeelden. Met ingevoerde data kan een algoritme op basis van geselecteerde kenmerken tot de juiste voorspellingen komen. Een algoritme kan een beslisboom zijn. Vooraf kun je data labelen, supervised learning, of ongelabeld invoeren, unsupervised learning. In het laatste geval moet het algoritme zelf data clusteren.

Een verdergaande vorm van machine learning is deep learning. Daarbij maakt een algoritme gebruik van neurale netwerken met enorm veel verbindingen. Die zijn vergelijkbaar met onze biologische neurale werken. Deep learning wordt volgens Verhoeven nu al gebruikt om afbeeldingen van CT-scans te diagnosticeren en bij spraakherkenning.

Bij re-inforcement learning leert een machine door een actie uit te voeren in een omgeving en daarvoor beloond of bestraft te worden. Dit wordt gebruikt bij robotica. Verhoeven noemt als voorbeeld daarvan de robotarmen die een chirurg helpen bij een operatie.

Verschuiving van focus in werk zorg

Volgens Verhoeven wordt binnen de zorg kunstmatige intelligentie nu vooral toegepast bij diagnostiek, beslisondersteuning, het voorspellen van succes van een behandeling, monitoring van patiënten en logistieke processen. De robotische toepassing is volgens haar beperkt tot zo’n 5 á 10 procent.

Kunstmatige intelligentie neemt geen banen over”

Als voordelen noemt Verhoeven werkdrukverlaging, verbetering van zorgkwaliteit en een efficiënter zorgsysteem. Nadelen zijn volgens haar de vragen over betrouwbaarheid, verantwoordelijkheid, privacy bij datagebruik, vermindering van menselijk contact en de angst dat banen worden overgenomen. “Kunstmatige intelligentie neemt geen banen over. Het gaat eerder om een verschuiving in focus binnen het werk. AI kan een arts bij taken ondersteunen.”

Betrouwbare aanpak om van data te leren

Haar collega Eline Meijer, data scientist bij DASH van UMC Groningen, vertelde over praktijkonderzoek naar de organisatorische veranderingen in de huisartsenzorg door de coronapandemie. In drie regio’s werden data-analyses gedaan op acht miljoen consulten. “Met supervised learning bleek het mogelijk de belangrijkste info uit tekst te halen.” Ook in ander onderzoek bleek machine learning een betrouwbare aanpak om op een goede manier van data te leren: “Het model kwam overeen met de klinische beoordeling van de artsen.”

Hoe AI toepassen in het eigen werkveld?

De deelnemers aan de vakkennisdag zagen na de presentaties verschillende mogelijkheden om kunstmatige intelligentie toe te passen in hun werkveld. Een suggestie was bijvoorbeeld het analyseren van arbeidsongevallen met behulp van AI. Een andere het reduceren van storingen door data-analyses met kunstmatige intelligentie. En verder: Augmented Reality (op basis van deep learning) meegeven aan medewerkers op basis van camera en andere sensoren om te waarschuwen voor acute risico’s. Of Artificial Intelligence toepassen bij scenariodenken.

Geen supermachine die alles overneemt

Bijna onoverkomelijk was de vraag die altijd aan kunstmatige intelligentie kleeft: zitten er risico’s aan machines die zelf kunnen denken? Verhoeven: “Zolang wij met de goede bedoelingen programmeren, hoeven we ons daar niet op te focussen. Je moet wel oog houden voor allerlei ethische aspecten. Maar een supermachine die alles van de mensen overneemt, is niet aan de orde.”

Walter Baardemans is een journalist en communicatiedeskundige, die organisaties ondersteunt met tekst, advies en trainingen. Naast vakinhoudelijke kennis over media en communicatie(processen) zijn arbeid en gezondheid, medezeggenschap en human resource management zijn belangrijkste kennisgebieden.

AI en robotisering in de zorg: kansen en risico's volgens EU-OSHA

AI en robotisering in de zorg: kansen en risico's volgens EU-OSHA

AI en robotisering in de zorg bieden kansen voor de veiligheid en gezondheid van medewerkers. Maar de nieuwe technologie brengt ook nieuwe risico's...

Zo regel je de BHV in een bedrijfsverzamelgebouw

Zo regel je de BHV in een bedrijfsverzamelgebouw

Ook als je samen met andere bedrijven in één gebouw werkt, moet de bedrijfshulpverlening goed op orde zijn. De verhuurder of het grootste bedrijf...

Elke arbeidsinspecteur een eigen AI-collega?

Elke arbeidsinspecteur een eigen AI-collega?

Hoe kunnen inspecteurs met behulp van AI nog eerlijker, effectiever en efficiënter hun werk doen? Daarover buigen 4 rijksinspecties, TNO en 2...

Veiligheidsvoorschriften niet nageleefd. Taakstraf voor directeur blijft in stand

Veiligheidsvoorschriften niet nageleefd. Taakstraf voor directeur...

Schijnveiligheid. Soms legt een bedrijf bepaalde veiligheidsvoorschriften enkel vast omdat dit verplicht is. Wat zijn de gevolgen voor het bedrijf...

28 april is het weer Werelddag voor veiligheid en gezondheid op het werk

28 april is het weer Werelddag voor veiligheid en gezondheid op het...

Zondag 28 april 2024 is het weer de jaarlijkse Werelddag voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk. Deze internationale dag is bedoeld om aandacht te...

Humor en veiligheid

Humor en veiligheid

Veiligheid is nooit een onderwerp waar je licht over moet denken. Maar een vleugje humor kan soms helpen om de boodschap over te brengen zonder de...

Help, digitalisering! Weet jij er als arboprofessional genoeg over?

Help, digitalisering! Weet jij er als arboprofessional genoeg over?

Door digitalisering verandert de arbeidswereld voortdurend. Er zijn continu nieuwe oplossingen nodig op het gebied van veiligheid en gezondheid op...

Hoge standaard voor veilig werken op hoogte

Hoge standaard voor veilig werken op hoogte

Werken op hoogte. In de bouwsector staat van een ladder of trapje vallen op de tweede plek in de lijst van meest voorkomende ernstige ongevallen. Een...