Op papier is het takenpakket van de bedrijfsarts helder: preventie, verzuimbegeleiding, medische onderzoeken en onafhankelijk advies. In de praktijk zien we onszelf echter vaak gereduceerd tot 'verzuimboer'. Zolang de Wet verbetering poortwachter gevolgd wordt en het UWV geen loonsanctie oplegt, lijkt iedereen tevreden. Totdat het verzuim stijgt – op dat moment staan we ineens in het middelpunt van de aandacht.
Maar bedrijfsartsen zijn geen resetknop voor verzuim.
Motivatie als cruciale factor
Een oud-supervisor zei eens: "Als ik ooit een eigen arbodienst begin, kies ik alleen klanten die structureel een PAGO doen en een RI&E op orde hebben." Toch kan zelfs in zo'n ideale situatie het verzuim oplopen. Zelfs in een perfecte Barbie-en-Ken-wereld, waar alle arbeidsrisico's zijn weggepoetst, blijft verzuim bestaan. Waarom? Omdat we vaak één cruciale factor vergeten: motivatie.
En dan hoor ik meteen de stem van mijn schoonmoeder (HR-manager) in mijn hoofd: waar ligt dan de verantwoordelijkheid van de werkgever? Motivatie gaat namelijk verder dan: "jij bent niet gemotiveerd, dus jouw schuld dat je ziek bent". Werkgevers kunnen motivatie ook voeden en versterken. De zelfdeterminatietheorie geeft hiervoor een kader: motivatie ontstaat wanneer de drie basisbehoeften autonomie, verbondenheid (sociale interactie) en competentie in balans zijn.
Precies daarover horen wij verhalen in de spreekkamer:
- Een leidinggevende die zoekende is
- Spanningen binnen een team
- Een werkvloer waar de energie langzaam weglekt
Dát is de magie van ons vak.
De magie van de bedrijfsarts
Verzuim los je niet op met protocollen, maar door nieuwsgierig te zijn: praten, luisteren, observeren. Soms letterlijk. Ik liep eens mee in de thuiszorg. Geloof me: cliënten zijn niet aardiger omdat je bedrijfsarts bent. Zeker niet als je nog in opleiding bent. Juist dát maakt het waardevol: je voelt de werkdruk, de dynamiek en de energie van het werk van binnenuit.
Die inzichten zijn van onschatbare waarde. Cijfers laten maar een deel van het verhaal zien. Het andere deel hoor je in de wandelgangen, voel je in de teams en merk je bij de leidinggevenden. Precies dát maakt ons vak uniek.
Het geeft je ook een belangrijke signalerende rol: je ziet waar risico's ontstaan en weet wanneer je andere arboprofessionals moet betrekken bij het nemen van preventieve maatregelen.
De magie van de bedrijfsarts zit dus niet in het afvinken van regels, maar in het zichtbaar maken van wat verborgen blijft – en dat vertalen naar verbetering. Dáármee voegen we waarde toe. Voor organisaties. En, belangrijker nog: voor mensen.
