In een zaaltje bovenin de Johan Cruijff ArenA praat coördinator Wedstrijdoperatie & Veiligheidszaken Dominique Aichorn van Ajax zijn gehoor bij over het veiligheidsbeleid van de topclub. “Helaas, de rondleiding is beperkt, het Huis van Oranje heeft de boel overgenomen.”
Het stadion is niet van Ajax, ze huren het. Zij gebruiken het tijdens wedstrijden en andere Ajax-evenementen en houden er kantoor. De BHV-organisatie op een wedstrijddag staat in een gezamenlijk organogram van de Johan Cruijff ArenA. Aichorn: “Wij sturen samen met het stadion de operatie van onze evenementen aan, dus bemoeien ons behoorlijk met diverse facetten. Met name bij incidenten en crowd control.” Alles in goed overleg en met wederzijdse medewerking.”
Over activiteiten rondom de wedstrijd maken we eenduidige draaiboeken”
Een wedstrijd is maar één dag. Wat doen jullie dan de rest van de week? “Verschillende Ajax-afdelingen bedenken van alles rondom de wedstrijd. Wij zorgen voor de afstemming en eenduidige draaiboeken. We hebben contact met de ArenA, gemeente, politie, bezoekende club, andere locaties in de omgeving, enzovoort. Achteraf bekijken en bespreken we wat er goed ging en wat niet, met alle betrokken partijen.”
Ajax groeit, verantwoordelijkheid groeit mee
De AFC is bovendien ook gewoon een bedrijf met alle ins en outs die daarbij horen. “We zijn behoorlijk gegroeid als afdeling, nu ook Jong Ajax en de vrouwenploeg onder onze verantwoordelijkheid vallen.”
Uit het publiek de vraag: komt de groei door de grotere populariteit of door dingen die zijn voorgevallen? “Allebei. De professionalisering van Ajax Vrouwen maakt dat de club ook die tak van onze sport serieus neemt. Dus trekken we onze beleidslijnen door. Onder 18 spelen jongens die later mogelijk in Ajax 1 komen, dus die nemen we graag op tijd mee in ons beleid. En Jong Ajax speelt sinds een aantal jaar in de Keuken Kampioen Divisie, dus daar komt ook meer bij kijken.”
Privésfeer: de grens van verantwoordelijkheid
En nee, het is nooit echt rustig bij Ajax, maar dit is wel een heel woelig jaar. “We hebben behoorlijk serieuze zaken aan de hand. De poging tot overval bij Tadic thuis afgelopen zomer, bijvoorbeeld. Dat overkomt ook spelers van andere clubs in binnen- en buitenland. Hun bezittingen zijn blijkbaar interessante buit.”
Bij onveiligheid in de privésfeer telt vooral het risico dat een speler iets overkomt”
Ga je daar wel over als club?, klinkt het uit de zaal. “Wat iemand koopt van zijn verdiensten is zijn zaak. Het gebeurde thuis, niet tijdens het werk, dus privé. We zijn aan het onderzoeken tot waar onze verantwoordelijkheid daar loopt. Voor ons telt vooral het risico dat een speler iets overkomt, los van zijn persoonlijk leed. Als zo’n speler uitvalt, hebben we een probleem.”
En wat doen jullie daar dan aan? “Preventief het gesprek met spelers aangaan, bijvoorbeeld. Over het al dan niet laten zien van je hele hebben houden op social media en het bespreken van beveiligingsmogelijkheden. En steun bieden als er toch iets gebeurt.”
Agressie & geweld: het ging de goede kant op
Een topclub als Ajax heeft te maken met alle wezenlijke ontwikkelingen in de samenleving. Dus ook met de toename van agressie en geweld. Natuurlijk, excessen waren er altijd al, vooral bij risicowedstrijden. Maar het is anders dan voorheen, ervaart de veiligheidsman. Harder.
Vóór corona ging het de goede kant op. De KNVB startte vorig decennium met de clubs een pilot om te zorgen voor toegankelijk, gastvrij en veilig voetbal – en minder incidenten rondom wedstrijden. Met name door te zorgen dat je de overlastgevers kent en in contact met ze bent, onder meer via supporterscoördinatoren.
Na corona lijkt alles anders
Een trend van na corona: een korter lontje en minder respect”
Dat was aardig aan het lukken. Het was een stuk rustiger in en rond de stadions. Maar na corona lijkt alles anders: de voor 2019 gedaalde cijfers van stadionverboden stegen naar bijna het dubbele. “Een trend van nu: een korter lontje en minder respect”, stelt Aichorn.
“Landelijk zag je een toename aan ‘bierdouches’. Dat valt bij ons gelukkig mee. Maar hier is dan wel weer een zijdeur opengebroken door een groep zonder kaartje. Daarbij hebben ze ook zwaar vuurwerk gegooid naar veiligheidspersoneel en hulpverleners. Een heftig incident, wat we nooit meer hopen mee te maken. Net als dat er dingen naar het hoofd van onze spelers worden gegooid wanneer we aankomen bij het stadion van de tegenpartij.”
Veiligheid, de directie van Ajax zit er kort op
De directie van Ajax zit er kort op, stelt hij. Omdat het hun belangrijkste doelstelling is zo veel mogelijk mensen een mooie dag te bezorgen met zo weinig mogelijk gedoe. Daar gaat dan ook veel aandacht naar uit. Aichorns afdeling rapporteert rechtstreeks aan CEO Edwin van der Sar. Zo belangrijk vinden ze veiligheid dus.
Ze werken volgens de eigen huisregels en de richtlijnen van voetbalbond KNVB. Voor Europese duels gelden de richtlijnen van de UEFA. “Een van de richtlijnen is dat je je supporters goed kent. Daar zijn wij zeer proactief in. We hebben goede afspraken met de supporters, ook met de fanatiekere onder hen.”
We delen niet graag stadionverboden uit, maar als het moet, dan moet het”
“Het meeste loopt via de supportersvereniging en supporterscoördinatoren. Wij bespreken per wedstrijd wat de verwachtingen zijn. Onze stewards kennen hun pappenheimers ook. En zijn er ongeregeldheden geweest, dan doen we er alles aan de raddraaiers op te sporen. Dat kan ook gelden voor zwarthandel. We delen niet graag stadionverboden uit, maar als het moet, dan moet het.”
In hoeverre gebeurt dat preventief, samen met de politie?, wil iemand weten. “Bij ons is die samenwerking heel goed. We trekken samen op. Voordeel is dat veel mensen al langer op hun post zitten, waardoor we samen de echte risico’s wel zo’n beetje kennen. Ook de samenwerking met gemeente, OM en vele andere instanties rondom de voetballerij is goed. Waar mogelijk draait die om het voorkomen van problemen.”
Stewards van Ajax zijn de spil in goed verloop wedstrijd
Stewards zijn een essentiële spil in een goed verloop van de wedstrijd. Om steward te worden, volg je een cursus vanuit de KNVB. Ajax geeft zelf aanvullende training, met name over gastvrijheid en omgaan met agressie.
Stewards fouilleren veiligheidshalve van achteren en vrouwen fouilleren vrouwen”
Er zijn rondom een wedstrijd honderden stewards actief, zowel reguliere als interventiestewards, vertelt Aichorn. Ajax-stewards ontvangen bezoekers vriendelijk. Daarnaast fouilleren ze op wapens, vuurwerk, drugs en andere verboden dingen. “Van achteren, dat vinden wij veiliger. En vrouwen door vrouwen.”
Gezamenlijk verkeersplan met verkeersregelaars
Richting het stadion worden op een wedstrijddag verkeersregelaars ingezet. Voor dagen dat ook ZiggoDome en Afas grote evenementen hebben, is er een gezamenlijk verkeersplan. Een mix-team van Ajax en ArenA coördineert vanuit het commandocentrum bovenaan de tribune de stromen mensen rond en in het stadion. Dat team houdt voor, tijdens en na de wedstrijd een oogje in het zeil. Via een gesloten camerasysteem én met de blik op de fans op de tribunes.
“Is er een incident, dan is het voortdurend aftasten tot waar onze verantwoordelijkheid reikt. Dat geldt met name bij de interventiestewards. Waar het de openbare orde aangaat, neemt de politie het over.” Die is ook aanwezig in de ArenA, zo onzichtbaar mogelijk. Hulpdiensten staan stand-by, just in case.
Vernielingen of supporterstwisten? Categorie C
“Het grootste deel van de supporters komt vrolijk aan in de ArenA, kijkt de wedstrijd en gaat hopelijk ook vrolijk weer weg”, benadrukt Aichorn. “Categorie A, noemen we dat, met die supporters hoeven we niks bijzonders. Behalve zorgen dat ze een mooie wedstrijdbeleving hebben.”
Bij categorie C-supporters kunnen wij niet of nauwelijks gedragsverandering bewerkstelligen”
Lees je over vernielingen na een huldiging of over supporterstwisten in de bossen, dan gaat het meestal over categorie C. “Bij hen kunnen wij niet of nauwelijks gedragsverandering bewerkstelligen. Weren en straffen zijn de enige oplossing om de veiligheid voor anderen te bewaken.”
Ajax verschaft bijvoorbeeld materiaal om veilige spandoeken te maken voor ‘sfeeracties’. De meeste fans houden zich aan de afspraken en gebruiken dat. Sommigen doen het liever op hun eigen manier. Bijvoorbeeld met ondersteuning van – verboden – vuurwerk. Aichorn: “Voor corona was het bijna weg, nu is het vuurwerk terug. Zwaarder dan voorheen. Dat merken alle clubs. En je ziet het ook in sommige wijken van de grote steden.”
Op categorie B-supporters kun je positief sturen
En dan zijn er nog de (vooral) jonge mannen die niet vooropgaan in raddraaierij, maar zich soms wel laten verleiden om aan te haken: categorie B. “Daar sturen we actief op, om te voorkomen dat ze naar categorie C overstappen. We hebben verschillende projecten lopen om hen waar mogelijk positief te beïnvloeden en te overtuigen het netjes te houden.”
Een paar van de mannen die deel uitmaakten van de harde kern, zijn sinds een tijdje bij Ajax in dienst om hierbij te helpen. “Deze coördinatoren hebben het respect van de supporters. Maar als die vermoeden dat ze mensen en gebeurtenissen verraden, zijn ze dat kwijt. Dus doen ze dat niet. Ze snappen hoe supporters denken, dat helpt enorm. Zien wij nieuwe groepen ontstaan die een verhoogd risico met zich meebrengen, dan proberen we die positief te beïnvloeden.”
Ik heb de neiging te focussen op incidenten, maar het grootste deel gaat gewoon goed”
Kortom: bij Ajax doen ze keihard hun best om zoveel mogelijk mensen van het spelletje elf tegen elf te laten genieten. “Klopt, alhoewel ik net als de pers geneigd ben om me te focussen op incidenten en steeds zie waar het mis gaat. Maar het grootste deel gaat gewoon goed omdat de meeste mensen met de juiste intenties naar het stadion komen. En natuurlijk ook vanwege het vele harde werk voor en achter de schermen.”
Tekst | Moon Saris Foto’s | Moon Saris (presentatie en rondleiding) en Ajax
