Hoe werkt veilig leiderschap met risicoleiderschap? Deze 7 concrete tips voor risicoleiderschap zijn het voorlopige antwoord op die vraag. Totdat we samen aanvullende of heel andere inzichten over risicoleiderschap hebben verzameld. Vanuit een mix van praktijkervaring, onderzoek en theorieën uit diverse vakgebieden.
Deze tips voor risicoleiderschap zijn afgeleid uit de praktijk en gebaseerd op bevindingen uit literatuuronderzoek. Maar er is nog veel meer praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek nodig naar het concept risicoleiderschap. Dat is een kwestie van de lange adem. Toch volgen hier alvast enkele tips voor risicoleiderschap. Doe er uw voordeel mee. Of verwerp ze met onderbouwing. Want ook van dat laatste worden we met zijn allen wijzer.
Tip 1: Begrijp de kernbegrippen rond risico
Introduceer en hanteer in uw werkomgeving eenduidige definities. Dat geldt voor woorden als onzekerheid, risico, risicoperceptie en risicomanagement. En net zo goed voor veiligheid en veiligheidsmanagement. Wat die definities precies zijn, is minder van belang dan dat ze duidelijk zijn en eenduidig. Gebruik deze definities in de risico- en veiligheidsrapportages en spreek elkaar aan op niet of onjuist toepassen. Alleen dan kunt u concreet en expliciet met elkaar van gedachten wisselen over de aard, ernst en eventuele aanpak van (veiligheids)risico’s. Dit is een taak van de risicoleider.
Tip 2: Zorg voor scherpe ambities en doelen
Voer gesprekken over risico’s en veiligheid altijd in samenhang met doelen. In de praktijk blijkt dan vaak dat die doelen – in de breedste betekenis van het woord – onvoldoende bekend, helder of geaccepteerd zijn bij de betrokkenen. Met als consequentie dat dan ook de risico’s vaag blijven, net als hun classificatie. En net als de mogelijkheden om er daadwerkelijk al dan niet iets aan te (moeten) doen. Risicoleiderschap betekent dus altijd de bedoeling helder hebben, ook ten aanzien van veiligheid.
Tip 3: Heb oog en oor voor verschillen in risicopercepties
Heb als risicoleider oog en oor voor verschillen in risicopercepties, hoe ver die ook kunnen afwijken van de eigen perceptie. Maak deze verschillen bespreekbaar en creëer daarvoor een sociaal veilige omgeving. Afwijkingen in risicoperceptie zijn prima. Verschillen van inzicht kunnen tot nieuwe inzichten leiden. Zorg dat er uiteindelijk wel een besluit wordt genomen over de omgang met een risico, ondanks verschillen in perceptie. Zo nodig: agree to disagree oftewel: wees het erover eens dat u van mening verschilt.
Tip 4: Ken je eigen risicobereidheid én die binnen en buiten de organisatie
Welke veiligheidsrisico’s zijn de medewerkers bereid al dan niet te lopen? Risicopercepties en daarmee de risicobereidheid van al deze groepen zullen verschillen, net zo goed als de risicobereidheid binnen de groepen verschilt. Maak als risicoleider voor de relevante risico’s helder wie de betrokken partijen zijn. En welke risicobereidheid die partijen naar verwachting hebben. Hiernaar vragen is uiteraard veel sterker dan maar wat aannemen op basis van ervaringen uit het verleden.
Tip 5: Accepteer onzekerheid
Accepteer als risicoleider onzekerheid en help anderen om dat ook te doen, hoe tegennatuurlijk dat ook is. Verschuil je niet achter de illusie van zekerheid of volledige veiligheid en jaag dat niet na met overbodige controles. Besef dat veiligheid en zekerheid belangrijke behoeften van ons mensen zijn. Maar ook dat zelfrealisatie dat ook is volgens sommige hedendaagse wetenschappers. Zeker in de westerse wereld, waarin de meeste mensen al ruimschoots in hun basisbehoeften zijn voorzien. Door anderen te helpen effectiever om te gaan met onzekerheid, kan je een waardevolle bijdrage leveren op elk niveau binnen en buiten organisaties. Dit lijkt wel zelfrealisatie. Is dat geen mooie rol?
Tip 6: Durf te kiezen en neem daarvoor verantwoording
Durf jaarlijks, maandelijks, wekelijks en dagelijks te kiezen, op basis van ambities en doelen. Dit geldt voor alle niveaus in organisaties en voor personen als jij en ik. In de VUCA-wereld is het immers onmogelijk om elk risico op en aan te pakken. Keuzes zijn essentieel, want onze energie en middelen blijven begrensd. Accepteer de consequenties van deze keuzes, ook als het een keer misgaat. Streven naar het goede is prima. Altijd streven naar perfectie is een vorm van ongezonde angst.
Tip 7: Integreer expliciet risicodenken en -doen in alle activiteiten
Reserveer elke dag wat tijd om te bedenken of te overdenken wat je die dag expliciet aan risicosturing gaat doen of hebt gedaan. Dit kan in de trein, in de file, onder de douche, tijdens het uitlaten van de hond. Of bijvoorbeeld tijdens een saaie en eigenlijk overbodige vergadering, die zo alsnog nuttig wordt. Hou hierover eventueel een beknopt logboekje bij. Een paar zinnen per dag noteren is al oneindig veel meer dan niets noteren. Lees maandelijks welke inzichten je op deze wijze hebt vergaard. En vier je successen en blunders.
