De gevaren in besloten ruimten blijven niet noodzakelijkerwijs beperkt tot één categorie. Zo kan een goede gevarenbeoordeling door een bevoegd persoon uitwijzen dat in een bepaalde besloten ruimte gevaren voorkomen van twee of meer categorieën. Of dat het de in de ruimte uit te voeren werkzaamheden zijn die andere gevaren met zich meebrengen.
Specifieke risico’s en nationale regelgeving
Ten eerste is het belangrijk om voor gevaren in besloten ruimten iets te weten over nationale regelgeving. Die bepaalt bij het definiëren van een besloten ruimte dat een of meer specifieke risico’s aanwezig moeten zijn. Of dat die specifieke risico’s redelijkerwijs voorzienbaar optreden tijdens het werk in die ruimte. Daarbij kan het gaan om:
- brand of ontploffing (gas, damp, stof, overmatig zuurstof);
- bewustzijnsverlies door toename van de lichaamstemperatuur;
- verlies van bewustzijn of verstikking door gas, damp of gebrek aan zuurstof;
- verdrinking als gevolg van een vloeistofniveau;
- verstikking door beknelling door vrij bewegende vaste stof.
De voorgaande lijst met gespecificeerde gevaren van besloten ruimten dekt de belangrijkste risico’s, maar is niet volledig. Risico’s in verband met configuratie en biologische gevaren staan er namelijk niet bij. Is in de ruimte een van de bovengenoemde risico’s aanwezig en daarnaast misschien nog andere? Bijvoorbeeld risico’s voor de gezondheid of veiligheid? Voer dan een risicobeoordeling uit en behandel de ruimte als een besloten ruimte.
> LEES OOK: Zo vergeet u niets in de RI&E
1. Configuratiegevaren in besloten ruimten
Vervolgens kan er sprake zijn van het eerdergenoemde configuratiegevaar. Dat speelt wanneer ontwerp, vorm of afmetingen van een besloten ruimte een risico vormen voor de gebruikers. Een dergelijke situatie doet zich voor als een medewerker via een kleine opening aan de bovenkant in een vat moet afdalen. In dat geval is het nodig die persoon neer te laten met bijvoorbeeld gespecialiseerde valbeveiligingssystemen en toegangssystemen.
Maar wat is de belangrijkste zorg bij het werken binnen een besloten ruimte met configuratiegevaar? Dat is dat het betreden, verplaatsen en/of verlaten van een dergelijk type besloten ruimte moeilijk, gevaarlijk, lastig of abnormaal tijdrovend kan zijn. Enkele van zulke specifieke configuratiegevaren zijn gladde oppervlakken, compartimentering, nauwe doorgangen, lage plafonds, verticaal verval/stijgen of krappe ruimten.
Doet zich een incident voor, dan kunnen zulke configuratiegevaren een eenvoudige zelfredding of redding zonder betreden (dat houdt in dat de persoon direct uit de besloten ruimte kan worden getakeld) bemoeilijken of zelfs verhinderen. Met als gevolg dat de enige optie is om een reddingsteam de besloten ruimte in te sturen.
> LEES OOK: Leren van ongevallen in besloten ruimten
2. Biologische gevaren in besloten ruimten
Daarnaast kunnen zich biologische gevaren in besloten ruimten voordoen. Zulke gevaren kunnen een enorm gezondheidsrisico vormen voor werknemers. De genoemde gevaren worden meestal geassocieerd met besloten ruimten als rioleringssystemen, silo’s en duikers. Maar werknemers mogen nooit vergeten dat deze gevaren ook kunnen bestaan in alle andere soorten besloten ruimten.
Daarom geldt dat werknemers een besloten ruimte pas mogen betreden na een zorgvuldige beoordeling op biologische gevaren. Na het identificeren kunnen zij zulke gevaren dan op de juiste wijze beperken. Enkele voorbeelden van biologische gevaren in besloten ruimten zijn uitwerpselen van knaagdieren, giftige planten en schimmels, rioolwater of een insectenplaag.
3. Fysieke gevaren in besloten ruimten
De term fysiek gevaar omvat een uitgebreide lijst met mogelijke bronnen en mechanismen van letsel. Omdat het er zo veel zijn, herbergen de besloten ruimten van bijna alle industrieën fysieke gevaren. Die doen zich overigens ook vaak voor buiten besloten ruimten. Denk maar eens aan de omgeving, machines, gereedschap, voertuigen, timing, taken en andere werknemers. Die kunnen zelf allemaal fysieke gevaren vormen of ze versterken. Enkele voorbeelden van fysieke gevaren in besloten ruimten zijn elektriciteit, straling, extreme temperaturen, lawaai, beperkte zichtbaarheid of trilling.
> LEES OOK: Het wat & hoe van veilig en gezond werken
4. Atmosferische gevaren in besloten ruimten
Atmosferische gevaren ten slotte behoren tot de meest voorkomende gevaren tijdens het werken in een besloten ruimte. Ze kunnen moeilijk te herkennen zijn en in sommige gevallen nog moeilijker te beheersen. Maar in feite zijn veel dodelijke ongevallen in besloten ruimten het gevolg van atmosferische gevaren. Die kennen veel verschillende vormen.
Ook hier geldt weer: voordat medewerkers kunnen werken in een besloten ruimte is het zaak om atmosferische gevaren te identificeren en beheersen. Daarbij kan het gaan om:
- zuurstoftekort – als gevolg van verdringing door andere gassen of verbruik door metalen en organische materialen;
- verstikkende atmosferen, zoals een met kooldioxide verrijkte of zuurstofverdringende atmosfeer;
- giftige atmosferen, zoals kooldioxide of zwavelwaterstof;
- brandbare/explosieve atmosferen door aanwezigheid van gassen, dampen of stof zoals waterstof, methaan, dampen van oplosmiddelen, graanstof of zuurstofverrijking;
- deeltjes, zoals siliciumdioxide, cement of graanstof;
- lasrook, gassen en dampen.
Anwar Oulad Massoud | marketeer Personal Safety bij 3M
Dit artikel is gesponsord door 3MSafety.
