Te veel geluid op het werk kan vervelende gevolgen hebben. Denk aan gehoorbeschadiging, maar ook aan verhoogde bloeddruk, stress, concentratiestoornissen en vermoeidheid. Gehoorschade kan ontstaan bij een geluidsniveau van boven de 80 dB(A). Bieden schuimrolletjes voldoende bescherming?
Wanneer is gehoorbescherming nodig of zelfs verplicht?
Om medewerkers tegen gehoorschade te beschermen, moeten werkgevers de plaatsen en werkzaamheden inventariseren waar dit gevaar zich voordoet. Aansluitend moeten zij maatregelen treffen om gehoorschade te voorkomen.
Maar wat nu als de werkgever er op basis van de arbeidshygiënische strategie [1] alles aan heeft gedaan om het geluidsniveau onder de 80 dB(A) te krijgen en dit toch niet lukt? Dan moeten werkgevers persoonlijke beschermingsmiddelen in de vorm van gehoorbescherming beschikbaar stellen. Vanaf 85 dB(A) zijn medewerkers ook wettelijk verplicht om die te dragen en op de juiste manier te gebruiken.
Twee hoofdgroepen gehoorbescherming: inwendig en uitwendig
We kunnen gehoorbeschermers in twee hoofdgroepen onderverdelen:
Inwendige gehoorbescherming: dat zijn gehoorbeschermers die in de gehoorgang worden geplaatst, zoals schuimrolletjes, oordoppen, oorpluggen en otoplastieken.
Uitwendige gehoorbescherming: dat zijn gehoorbeschermers die over het gehoororgaan (de oorschelp) worden gedragen, zoals gehoorkappen en gehoorhelmen.
Hoeveel een gehoorbeschermer dempt, staat op de verpakking en in de gebruiksaanwijzing. De fabrikant geeft de dempingswaarde aan in SNR-waarde (Single Number Rating). Dit is de gemiddelde dempingswaarde in het standaard geluidsspectrum (frequentiegebied).
Meest gebruikte gehoorbescherming in de praktijk
Schuimrolletjes zijn in de praktijk een van de meest gebruikte gehoorbeschermers. Ze worden in de gehoorgang gestopt of dekken de gehoorgang af. Dat lijkt heel simpel, maar is het vaak niet. In de praktijk worden er dan ook veel fouten mee gemaakt. Om die reden zijn een goede instructie en uitleg vereist.
Schuimrolletjes zijn minder geschikt voor langdurig gebruik (meer dan 4 uur per dag). Daarom worden ze vooral gebruikt door bijvoorbeeld bezoekers van een werkplek.
Dit zijn de aandachtspunten bij het gebruik van schuimrolletjes
Voor het gebruik van schuimrolletjes is het belangrijk een aantal zaken in acht te nemen.
Schone handen!
De gebruiker moet de schuimrolletjes in de juiste vorm kneden om goed in de gehoorgang te passen. Doet u dit met vieze handen, dan bestaat de kans dat er vuil in de gehoorgang komt. Dit kan vervolgens tot oorontsteking of andere klachten leiden. Was dus altijd goed uw handen voordat u de schuimrolletjes aanraakt.
Kauwgom uit
Als u kauwt of met uw kaak beweegt, werken de schuimrolletjes zich los uit de gehoorgang. Daardoor neemt de demping sterk af. Dus: schuimrolletjes in, kauwgom uit.
Koordjes tegen uitvallen
Omdat de schuimrolletjes los kunnen raken, kunnen ze uit uw oren vallen. In bijvoorbeeld de voedingsmiddelenindustrie is dat niet zo handig. Om te voorkomen dat dit gebeurt zijn er ook schuimrolletjes verkrijgbaar met een koordje.
Eenmalig gebruik
Schuimrolletjes zijn niet geschikt voor hergebruik. U moet ze na gebruik weggooien (bij het restafval). Bij dagelijks gebruik zijn schuimrolletjes daardoor relatief gezien duur in aanschaf ten opzichte van andere gehoorbeschermingsmiddelen.
Beperkte demping
Schuimrolletjes dempen het geluid met maximaal 10 dB(A). De SNR-waarde [2] die de fabrikant opgeeft is vaak veel hoger, maar in de praktijk meestal niet haalbaar. De voornaamste oorzaken hiervan zijn een verkeerd gebruik van de rolletjes en dat ze tijdens gebruik niet goed blijven zitten. In Duitsland past men om die redenen voor inwendige gehoorbescherming als schuimrolletjes een correctiefactor toe van 9 dB ten opzichte van de SNR-waarde.
Met een zogenoemde ‘fittest’ [3] is te controleren of de schuimrolletjes de gehoorgang voldoende afdichten.
Schuimrolletjes gebruiken: zo brengt u ze veilig in
Lees altijd ook de gebruikersinstructie van de fabrikant!
Inbrengen
Rol eerst het schuimrolletje tussen duim en wijsvinger tot een dun cilindertje.
Linkeroor: reik met uw rechterhand over uw hoofd en trek de linkeroorschelp schuin naar achteren en omhoog. Steek het opgerolde schuimrolletje met uw linkerhand zo diep mogelijk in de gehoorgang van het linkeroor. Houd het rolletje met een vinger even op zijn plaats. Het zet in korte tijd zover uit dat het de gehoorgang afdicht.
Rechteroor: doe hetzelfde, maar gebruik uw linkerhand om te reiken en de rechterhand om het rolletje in te brengen.
Begin van voren af aan als u merkt dat de schuimrolletjes zich naar buiten werken.
Veel gestelde vragen over het gebruik van schuimrolletjes
De voor- en nadelen op een rij.
Wat zijn de voordelen van schuimrolletjes?
De rolletjes geven goede demping op alle frequenties (zowel laagfrequent als midden- en hoogfrequent geluid). Een belangrijke voorwaarde daarbij is dat ze zorgvuldig zijn ingebracht. Bovendien dragen ze redelijk comfortabel. Daarnaast kan de gebruiker ook redelijk bepalen waar geluid vandaan komt, beter dan met bijvoorbeeld gehoorkappen.
Wat zijn de nadelen van schuimrolletjes?
Schuimrolletjes zijn niet geschikt voor langdurig gebruik
Schuimrolletjes zijn lastiger in te brengen dan veel mensen denken. Gebeurt dit niet goed, dan geven ze geen goede of voldoende demping. Schuimrolletjes zijn minder of niet geschikt voor langdurig gebruik (langer dan 4 uur per dag). Ze zitten ook niet stevig vast en kunnen daardoor makkelijk losraken tijdens het gebruik. En bij dagelijks gebruik zijn ze relatief duur.
Zijn schuimrolletjes te combineren met andere persoonlijke beschermingsmiddelen?
Jazeker. Omdat ze niet of nauwelijks uit het oor steken, zijn ze over het algemeen uitstekend te combineren met andere persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals veiligheidshelmen en adembescherming.
Hoe betrouwbaar zijn schuimrolletjes in het gebruik?
Schuimrolletjes blijven niet altijd goed in de gehoorgang zitten. Dat moet u dus af en toe controleren. Zitten ze niet goed meer, dan moet u ze opnieuw inbrengen omdat ze anders te veel geluid doorlaten. U kunt dit (laten) controleren met een fittest.
Waarom bestaan er ook blauwe schuimrolletjes?
Deze blauwe rolletjes zijn bij verlies makkelijker terug te vinden. Om die reden gebruikt men ze vooral in de voedselindustrie: de kleur blauw valt op tussen voedsel.
Auteur | Jos Putman, Hoger Veiligheidskundige (HVK) en lid NVVK Vakgroep PBM
Bron: PBMwijzer, VMN Media
Noten
- Rangvolgorde van maatregelen: eerst bronaanpak, dan technische en collectieve maatregelen en als laatste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM).
- Bron: BGN Berufsgenossenschaft, Arbeitssicherheitsinformation (ASI) 8.10.
- Pasvormtest voor inwendige gehoorbescherming, vooral gebruikt voor het testen van otoplastieken, (speciale) oordoppen en schuimrolletjes.
