De volgende keer dat je een petflesje open maakt, denk dan eens aan de veiligheidsschoenen van EMMA Safety Footwear. Want de kans bestaat dat dit flesje na gebruik wordt ingezameld voor een tweede leven: als veter in die veiligheidsschoen. En als je nog een slok neemt, kijk dan ook eens naar de tuinstoel waar je in zit. Want die kan weer van een afgedankte veiligheidsschoen zijn gemaakt.
Een circulaire veiligheidsschoen. Al sinds 2015 is EMMA hier hard mee bezig. En volgens Iris van Wanrooij, Program Manager Corporate Social Responsibility, is dit ingewikkelder dan het misschien lijkt. “De gemiddelde veiligheidsschoen bevat 35 componenten: leer, stiknaden, voering, stalen neuzen, enzovoort. Het mooist zou het zijn als je zo veel mogelijk van die componenten kunt fabriceren van milieuvriendelijker materialen. En als je die schoen aan het eind van zijn levenscyclus volledig kunt hergebruiken. Daarin boeken we langzaam vooruitgang. De eerste zes modellen waren in 2018 volledig circulair. Nu zijn dat er maar liefst 90.”
Productie
Om met de productie te beginnen: dit lijkt misschien relatief simpel. Waarom niet alle niet-milieuvriendelijke materialen vervangen door milieuvriendelijke? “Voor een deel is dat wat we hebben gedaan”, zegt Van Wanrooij. “Een materiaal als PVC is niet erg milieuvriendelijk in het productieproces en wordt bij ons dus niet meer gebruikt. Maar voor andere stoffen ligt het lastiger. Wat bijvoorbeeld te denken van leer? Bij het looien daarvan gebruiken ze nogal wat chemicaliën, zoals sulfaat en ammoniak, en dat is natuurlijk niet goed voor het milieu.”
“Om deze reden zetten wij stappen om het gebruik van deze chemicaliën zoveel mogelijk te vermijden en te verminderen. Onze leerlooierij is Gold gecertificeerd door de Leather Working Group – een organisatie die onze leerlooierij controleert op ‘environmental stewardship’. Voor de productie van schoenen voor bepaalde afdelingen voor de bouw werken wij met microfiber. Daar werken ze veel met cementpoeder, en dat zorgt ervoor dat leer snel uitdroogt. Met microfiber heb je hier geen last van.”
> LEES OOK: Sta op goede voetbescherming
Levenscyclus
Blije runderen, niet uitgedroogde schoenen: het lijkt een ideaal verhaal. Maar volgens Van Wanrooij ligt het niet zo simpel. “Als je twee van die stoffen – leer of microfiber – echt tegenover elkaar wilt zetten, moet je kijken naar de hele levenscyclus. In vergelijking met microfiber gaat leer veel langer mee. Bovendien is het een bijproduct van de vleesindustrie. Ons leer komt uit Brazilië. In dat land verdwijnen er iedere week enorme hoeveelheden rundvlees op de barbecue. En als die beesten toch dood zijn, kun je dat leer net zo goed gebruiken. Daar komt nog eens bij dat het productieproces van microfiber ook niet 100% milieuvriendelijk is.”
Convenant
Lastige afwegingen dus, en EMMA maakte het zichzelf niet gemakkelijk. Want het bedrijf heeft zich aangesloten bij het Convenant Duurzame Kleding en Textiel. Daarvoor moet het voldoen aan hoge eisen op het gebied van productieprocessen, energie, water, chemicaliën en mensenrechten. “We worden ieder jaar beoordeeld”, vertelt Van Wanrooij. “We wilden erachter komen waar de pijnpunten liggen in ons productieproces. Binnen het convenant zijn wij de enige schoenenfabrikant.”
Ieder component moet op een verantwoorde wijze worden geproduceerd”
Daarmee zijn we terug bij die 35 componenten waaruit een veiligheidsschoen is opgebouwd. “Ieder van die componenten moet op een verantwoorde wijze worden geproduceerd”, zegt Van Wanrooij. “En bij ieder van die componenten moet je kijken naar de hele keten. Met welke chemicaliën worden ze gefabriceerd? Krijgen alle buitenlandse werknemers een fatsoenlijk loon en kunnen ze veilig en gezond werken? En worden de runderen op een diervriendelijke manier geslacht? Dit zijn belangrijke thema’s voor EMMA om te monitoren en om ons in te blijven verbeteren.”
Veiligheid eerst
Maar toezicht op de keten vormt niet de enige uitdaging. Hetzelfde geldt voor de Europese wet- en regelgeving. “Als je milieuvriendelijk wilt produceren, maak je het liefst alleen gebruik van watergedragen lijmen”, zegt Van Wanrooij. “Maar dan kom je in conflict met veiligheidsnormen, en ook met onze prioritering. Want circulariteit komt voor ons op plaats drie. Op de tweede plaats komt comfort en op de allereerste plaats veiligheid.”
“Wij gebruiken dus alleen watergedragen lijmen als de norm dat toestaat. In onze fabriek in Kerkrade gebruiken wij die watergedragen lijmen nu voor 40%. Ook worden alle resten van ons bezolingsmateriaal ingezameld en verwerkt in isolatiematerialen.”
> LEES OOK: Het wat en hoe van PBM
Werknemers
Een laatste bijzonderheid over de productie: die vindt voor een groot deel plaats door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Volgens Van Wanrooij heeft dat te maken met EMMA’s geschiedenis. “Ons bedrijf is begonnen in de schaduw van de staatsmijnen in Zuid-Limburg. De mijnwerkers daar verrichtten buitengewoon zwaar werk en sommigen van hen werden invalide. Dan begonnen ze bij ons een tweede carrière; ze maakten en repareerden producten voor hun vroegere collega’s: helmen, jassen, maar ook schoenen. Dat sociale element hebben we behouden.”
Tot slot een nieuwe ontwikkeling bij het hergebruik van de materialen. Hierbij heeft EMMA namelijk de samenwerking gezocht met concurrent Allshoes en adviesbureau FBBasic in de coöperatie Circular Footwear Alliance. “Samen organiseren wij de retourlogistiek, ontmanteling en sortering van gedragen veiligheidsschoenen”, zegt Van Wanrooij. “Een recyclebedrijf neemt geen hele schoenen in, die accepteert alleen de afzonderlijke materialen. Dat is lastig, want het kost heel veel tijd om schoenen handmatig uit elkaar te halen.”
Machinaal sorteren
“Daarom hebben we gezocht naar een alternatieve ontmantelmethode: is het mogelijk om die schoen met stalen neus en al in de shredder te gooien? En kunnen we al die kleine stukjes daarna machinaal laten sorteren, zodat we het PU, het leer en het staal afzonderlijk kunnen aanleveren?”
We hebben gezocht naar een alternatieve ontmantelmethode”
“Het antwoord was ja – maar daarvoor hadden we wel volume nodig, want afnemers zijn niet geïnteresseerd in een paar kilo van die reststromen. Vandaar de samenwerking met FBBasic en Allshoes. Aan de voorkant blijven we elkaar beconcurreren, maar tegelijkertijd worden we samengebracht door een hoger doel, een circulaire economie.”
Weide
Tot slot: bij dit artikel staat geen foto van een schoen, maar van een weiland – zonder koeien. Toch is de foto wel degelijk relevant, want het gaat hier om de zogenoemde Zonneweide, een enorme lap grond vol met zonnepanelen. Samen met de panelen op het dak van EMMA beslaat die maar liefst 1,8 ha. Daarmee genereert EMMA Safety Footwear haar eigen energie.
Meer weten? Download dan EMMA’s Sustainability Report 2019. Meer informatie over de Circular Footwear Alliance is te vinden op www.cfalliance.eu.
Dit artikel is gesponsord door EMMA Safety Footwear
