Werknemers mogen zich best wat meer wolfs gedragen

Er zijn meer overeenkomsten tussen wolven en werknemers dan u denkt. Hoger veiligheidskundige en vertrouwenspersoon Irene van Eijk legt het uit met de SHE-loupe. Werknemers mogen zich best wat meer 'wolfs' gedragen. Ze krijgen in ieder geval geen burn-out.

Werknemers mogen zich best wat meer wolfs gedragen

Werkstress is al jaren beroepsziekte nummer één en het aantal mensen met burnouts neemt nog altijd toe. Grenzen tussen werk en privé vervagen en we zijn behoorlijk veeleisend. Voor onszelf – maar ook van onze omgeving vragen we veel. En er zijn nog tal van andere redenen te bedenken waarom we een hoge werkdruk ervaren en ‘fatique’ op de loer ligt.

Iedere werkgever is verplicht om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) op de werkvloer te voorkomen. Een risico-inventarisatie waarin naast veiligheid en gezondheid aandacht wordt besteed aan ongewenste omgangsvormen en werkdruk is een goed begin. Maar de arbofunctionaris kan op een andere manier van betekenis zijn als het gaat om het welzijn van medewerkers.

Scheiding tussen harde en zacht kant van veiligheid

Een veiligheidskundige houdt zich van oudsher graag bezig met de technisch kant van veiligheid. De ‘zachte kant’ van het vak laat hij nog wel eens over aan de HR-professional of arbeid- en organisatiedeskundige. Dat is jammer. Een HR-afdeling heeft immers niet per definitie verstand van arbeidsrisico’s en kennis van de Arbowet.

Werkdruk belangrijke factor bij ongevallen

Juist omdat werkdruk zo’n groot aandeel heeft in het ziekteverzuimcijfer van een organisatie, moet de arbofunctionaris er aandacht aan besteden. Bovendien is werkdruk een van de belangrijkste achterliggende factoren voor het ontstaan van ongevallen op de werkvloer. Op z’n zachtst gezegd een goede reden om je als veiligheidskundige ook in de sociale kant van veiligheid te verdiepen. En daar komt de wolf om de hoek kijken.

Een roedel wolven: ieder zijn eigen rol

Binnen een roedel, of familie, heeft iedere wolf een eigen rol. Deze rol is niet van boven opgelegd, maar ontstaat van nature. Dit heeft alles te maken met persoonlijke eigenschappen en kenmerken. Ieder individu heeft een eigen karakter. De rollen en verantwoordelijkheden zijn onderling helder.

Een dag uit het leven van een wolf wordt gekenmerkt door werk én ontspanning”

Zo zijn er binnen een roedel bijvoorbeeld wolven die het voortouw nemen tijdens de jacht. Of die een oogje in het zeil houden als de ouderwolven, ofwel de alfa’s, er niet zijn. En er is een bemiddelaar, de omega. Deze laatste zorgt ervoor dat de sfeer in het team, de roedel of wolvenfamilie goed blijft. Door de aandacht naar zich toe te trekken wanneer er sprake is van spanningen, zorgt de omega dat de goede harmonie bewaard blijft.

Leiderschap en samenwerking

Een wolf kan – net als een mens – meerdere rollen vervullen en iedere rol is van belang. Wolven accepteren elkaar volledig en aanvaarden leiderschap. Ze begrijpen dat ze in de jacht als team meer slagingskansen hebben en dus is een goede samenwerking van groot belang.

Binnen een roedel heeft iedere wolf een eigen rol. Niet van boven opgelegd, maar van nature ontstaan”

Arbofunctionaris als omega

De arbofunctionaris zou goed gedijen in de rol van omega. Een soort bemiddelaar tussen het management en de operatie die met een beetje humor de werkvloer betreedt.

Veiligheid is natuurlijk geen grap, maar laten we eerlijk zijn: sommige veiligheidskundigen nemen het vak en zichzelf wel heel serieus. Ze dreigen soms zo door te draven in hun eigen ideeën dat ze voorbijgaan aan de belangen van het management en de werkvloer. Het risico is dat hij ondanks alle goede bedoelingen de aansluiting met de organisatie kwijtraakt. Veiligheid wordt zo louter een zaak van de veiligheidskundige. Door eigenaarschap te tonen, de verbinding aan te gaan en te vertrouwen op anderen, zou hij veel meer kunnen bereiken.

Zet het veiligheidsbeleid kracht bij in een team

In de ideale werkomgeving vormt de arbofunctionaris een team met de HR-professional, de preventiemedewerker en de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. Maar ook de vertrouwenspersoon en bedrijfsarts zijn interessante gesprekspartners. Door kennis met elkaar te delen, samen te werken en met een en dezelfde boodschap naar het management te gaan, zet je het veiligheidsbeleid kracht bij en kun je werken aan die punten die aandacht nodig hebben binnen de organisatie.

wolven op de werkvloer

De kracht van aandacht

Nieuwe medewerkers krijgen alle aandacht. Dat is logisch. Je hebt als organisatie hard je best gedaan om iemand binnen te halen en je wilt weten hoe die persoon invulling kan geven aan zijn functie. Elkaar wat beter leren kennen is dan een must.

Maar hoe goed kennen medewerkers elkaar en hoe weet je nu of een medewerker die al wat langer meeloopt, nog steeds op z’n plek zit en de juiste rol binnen het team vervult? Juist! Niet alleen gedurende de eerste maanden van het dienstverband. Ook daarna moet je met regelmaat aandacht schenken aan de mens achter de medewerker. Dat klinkt eenvoudig. Maar hoewel aandacht geven aan nieuwe en bestaande medewerkers op het verlanglijstje van veel teamleiders en managers staat, is tijd een schaars goed. Binnen een organisatie zijn er vaak andere belangen en prioriteiten. Je verdiepen in wat medewerkers uit verschillende generaties nodig hebben om als team goed te functioneren, blijkt in de praktijk helemaal geen vanzelfsprekendheid.

Goed PSA-beleid

Als de arbofunctionaris als een soort smeermiddel tussen de werkvloer en het management fungeert, kan er veel worden bereikt. Ik zie de veiligheidskundige het liefst als een persoon die met de mensen in gesprek gaat en polst hoe de vlag erbij hangt. Een soort happiness officer 2.0. Door goed met de werkvloer te communiceren en te weten wat er speelt, kunnen problemen aan de voorkant voorkomen worden.

Een goed PSA-beleid draagt eraan bij dat medewerkers zich veilig genoeg voelen om aan de bel te trekken en over bepaalde zaken die stress veroorzaken te praten. Dit alles moet uiteindelijk resulteren in een medewerker die met veel plezier naar zijn werk gaat. Een gelukkige medewerker heeft de rol die bij hem past, is productiever en wordt doorgaans minder snel ziek wanneer hij zich veilig voelt in een team.

Wolven tasten heel wat af. Met aanrakingen checken de roedelleden regelmatig elkaars gemoedstoestand. Heeft iedereen het nog naar z’n zin? Die aandacht voor elkaar is bij mensen soms ver te zoeken.

De omega zorgt ervoor dat de sfeer in de roedel, ofwel: het team, goed blijft”

Ontspanning is de sleutel tot succes

We zijn op het werk in eerste instantie natuurlijk om te werken. Toch wordt het plezier op de werkvloer vaak onderschat. Maar alles staat of valt toch met plezier? Een medewerker die met de pest in z’n lijf naar het werk gaat, vormt een groter risico voor het behalen van de bedrijfsdoelen dan een medewerker met goede zin.

Een dag uit het leven van een wolf wordt gekenmerkt door werk én ontspanning. Ze jagen, verkennen en markeren hun territorium, maar besteden minstens zoveel tijd aan spelen, slapen en niets doen. Zij begrijpen het belang van rust, reinheid en regelmaat. Wij, mensen, lijken soms die basisbehoeften soms te vergeten.

Wolven spannen zich tijdens de jacht voor de volle honderd procent in. Het zijn keiharde werkers, maar er is ook ruimte voor ontspanning. Mensen onderschatten de kracht van ontspanning en ruimte voor reflectie nogal eens. Ook voor veiligheidskundigen is het van belang om met regelmaat te reflecteren. Heeft de ingeslagen route nut? Werpt het vruchten af of kan het anders? Het is daarbij belangrijk dat ze kritisch blijven naar zichzelf, eventuele fouten durven erkennen en bereid zijn om van koers te wijzigen als de ingeslagen weg te weinig oplevert. Ook wolven passen hun strategie regelmatig aan. Dat is slim en niets om je voor te schamen.

De betere werkomgeving

De betere werkomgeving zorgt ervoor dat productiviteit en werkgeluk in balans zijn. Bovendien is het een plek waarin verschillende individuen moeiteloos met elkaar samen werken, waarin het veilig is om jezelf te zijn, collega’s elkaar steunen en je werkgever faciliteert om het beste uit jezelf te halen.

Auteur | Irene van Eijk, gecertificeerd hoger veiligheidskundige en vertrouwenspersoon, legt met SHE-loupe de link tussen mens en wolven. Afgelopen zomer verscheen haar boek Wolven krijgen geen burn-out. Zij vertelt erover tijdens het Landelijk Arbocongres 2021.

landelijk arbocongres

5 best gelezen artikelen in oktober 2023

5 best gelezen artikelen in oktober 2023

Voor het geval je ze gemist hebt, zetten wij de 5 best gelezen artikelen op Arbo-online van de maand oktober nog even op een rij.

Tips voor omgaan met wintertijd

Tips voor omgaan met wintertijd

Alhoewel de wintertijd in het weekend is begonnen, merken veel werknemers het effect van dat uurtje extra vooral wanneer de wekker gaat. Enkele tips...

Een geluidsachtbaan

Een geluidsachtbaan

Ook in de vakantie schieten mijn gedachten makkelijk naar arbo. Toen ik deze zomer medewerkers van pretpark Tivoli in Kopenhagen zag surfen op een...

Arbo in cijfers: Personeelstekorten, 6 op 10 zmp'ers heeft er last van

Arbo in cijfers: Personeelstekorten, 6 op 10 zmp'ers heeft er last van

Begin 2023 merkte 61 procent van de zelfstandig ondernemers met personeel (zmp'ers) dat personeelstekorten invloed hadden op hun bedrijf of...

Prinsjesdag 2023: dit zijn wijzigingen voor de arboprofessional

Prinsjesdag 2023: dit zijn wijzigingen voor de arboprofessional

Het kabinet wil dat mensen zich blijven ontwikkelen tijdens hun loopbaan. De SLIM-regeling, subsidie gericht op het stimuleren van leren en...

PA en VS inzetten in de arbozorg? Dit vinden arboprofessionals

PA en VS inzetten in de arbozorg? Dit vinden arboprofessionals

Met het groeiende tekort aan bedrijfsartsen zal er in de nabije toekomst iets moeten veranderen in de organisatie van de arbozorg. Is de inzet van...

AED, dit kun je er allemaal mee

AED, dit kun je er allemaal mee

Ieder jaar zorgt het weer voor een paar duizend slachtoffers: een acute hartstilstand. Onnodig, in veel gevallen. Want vaak is het hart weer op gang...

Zorgen over stijging burn-outklachten onder jongeren. Wat zijn de oorzaken?

Zorgen over stijging burn-outklachten onder jongeren. Wat zijn de...

Een op de vier jonge werkenden van 18 tot en met 34 jaar heeft te maken met burn-outklachten als gevolg van werk. Ook de ernst van ervaren...