Wat gaat er mis? En hoe kunnen we (onge)vallen voorkomen? Veilig werken op hoogte – met adequate valbeveiliging – is afhankelijk van vier zaken: 1) risico-inventarisatie, 2) risico-evaluatie, 3) selectie van de juiste beschermingsproducten en 4) permanent en correct gebruik van die beschermingsproducten door de juiste training. Schieten we op één van deze vier punten tekort, dan blijft het risico op arbeidsongevallen door vallen groot.
Valbeveiliging: one size fits all?
One size fits all? Nee, daar gaat het al mis. We passen niet allemaal in dezelfde spijkerbroek. En we passen ook niet allemaal in hetzelfde type harnas, laat staan in dezelfde maat. Mensen verschillen in lengte en gewicht. En daar moeten we de valbeveiligingsuitrusting dus op aanpassen.
Kijken we naar de factor ‘gewicht’ dan zijn dit de feiten:
- Een gemiddelde man (85 kg) weegt – inclusief veiligheidskleding, harnas, lijn en gevulde gereedschapsgordel – meer dan het testgewicht (100 kg) van een standaard valbeveiligingsuitrusting. Daar zit dus al een risico.
- 36% van de mannen in de Benelux heeft overgewicht. Deze mannen wegen dus, met volle uitrusting, sowieso meer dan het testgewicht van 100 kg.
- De standaard valbeveiligingsuitrusting is dus bij meer dan 1 op de 3 mannen niet voldoende.
Daarom is valbeveiliging maatwerk. En de selectie van de valbeveiligingsuitrusting een zeer persoonsgebonden aangelegenheid. Er zijn overigens valbeveiligingsproducten verkrijgbaar (harnassen, vallijnen, valblokken en ankerpunten) die zijn getest op een belasting van 140 kg.
> LEES OOK: Werken zonder valbeveiliging (jurisprudentie)
Belangrijk: correct en consequent gebruik
En daar gaat het ook vaak mis. De juiste beschermingsproducten dragen wanneer het nodig is én op de juiste manier. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer. Waar blijken de risico’s te zitten?
Voorbeelden van in de praktijk gesignaleerde risicoverhogende situaties door incorrect gebruik van de veiligheidsuitrusting:
- Medewerkers die op hoogte helemaal geen harnas dragen (echt)
- Harnassen die niet op de juiste wijze worden gedragen (vaak te maken met comfort): beenlussen ongebruikt, harnas te los (groot risico bij val!)
- Harnassen die beschadigd en/of niet goed onderhouden zijn (medewerker herkent de situatie en het gevaar vaak niet)
- Het valbeschermingssysteem is meer dan het harnas – controle van andere onderdelen wordt vergeten
- Harnas dat niet geschikt is voor de taak (bijvoorbeeld hittewerend bij lassen)
Al deze situaties kunnen leiden tot strafrechtelijke vervolging van de werkgever of geldboetes. Los daarvan gaat het hier vooral om de onnodige risico’s die we nemen. En het belang van aan te leren draag- en inspectiediscipline.
Trainingen ‘veilig werken op hoogte’
De juiste training maakt een goede selectie van passende valbeveiligingsproducten mogelijk en correct gebruik en inspectie van het materiaal. Maar veilig werken op hoogte vraagt om meer. Om te beginnen inzicht in bepalende factoren: werkoppervlak, werkhoogte en werkomgeving. We moeten de risico’s in kaart brengen, begrijpen en beoordelen, en beschermingsmaatregelen nemen.
Dat is ook bij wet zo geregeld.
Werknemers zijn verplicht om voor hun eigen veiligheid te zorgen. Maar ook anderen kunnen gevolgen ondervinden van hun handelen. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor een veilige werkplek, een veilig systeem van werken en voldoende training van de werknemers. Ze zijn er ook verantwoordelijk voor dat medewerkers waar nodig valbeveiliging dragen.
> LEES OOK: 4 mythes over werken op hoogte
Kortom: veilig werken op hoogte gaat om situatiebeoordeling, risico-inschatting en -evaluatie, beslissingen, beschermingsproducten, materiaalgebruik, inspectie, mindset en meer. Dat vraagt om training en educatie van werknemer en werkgever. Omdat de wet het vereist. Maar vooral omdat u er levens mee kunt redden.
Met de juiste training kunt u (onge)vallen bij werken op hoogte helpen voorkomen. Van de risico-evaluatie tot de selectie van valbeveiligingsuitrusting tot het bijbrengen van draagdiscipline. 3M biedt een breed assortiment aan trainingen aan in het in 2018 geopende Customer Technical Center. Hier kunnen medewerkers trainen onder leiding van vakspecialisten. Ook training op locatie is mogelijk.
Auteur: Maarten van Herzeele
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met 3M.
> TIP: PBM kiezen? De PBMwijzer biedt u houvast.
