De opstellers van de RI&E zijn vaak geneigd alleen naar de knelpunten te kijken en deze als sombere boodschap bij het management te leggen. Dit vindt dan weinig draagvlak bij de managers
Zelden staat in RI&E-rapportages beschreven hoe bepaalde bedrijfsprocessen efficiënter kunnen. Of hoe er te besparen valt op verzekeringspremies door risico’s te verlagen. Of hoe er door bepaalde arbeidsbelastende factoren aan te pakken meer productiviteit en creativiteit kan ontstaan. Ook ontbreekt vaak een goede analyse van het arbeidsgerelateerde ziekteverzuim, met concrete voorstellen om dat aan te pakken. Niets van dit alles: het is een en al ellende die de opstellers als onheilsprofeten brengen.
Ook veel instrumenten stemmen niet positief
En dan die instrumenten ... Voorafgaand aan het uitvoeren van een RI&E steken vele groepen soms zeer veel tijd in de ontwikkeling van zo’n instrument. Als gekapitaliseerd zou worden hoeveel geld dat heeft gekost … De goede niet te na gesproken zitten er draken van ‘instrumenten’ bij.
Soms moeten vele honderden vragen worden doorgeploegd, met als resultaat een vrijwel ontoegankelijke rapportage en een droge opsomming van euvels. Bovendien zijn het vaak generieke modellen, eenheidsworsten die niet de echte situatie in het bedrijf beschrijven. De echte bedrijfsrisico’s worden soms gemist. De RI&E is gedegradeerd tot het invullen van een universeel vinkenlijstje.
Hoog tijd voor de RI&E als ‘blijde boodschap’
Deze zaken maken dat het eindproduct (de RI&E-rapportage) slechts van matige of zelfs lage kwaliteit is. Veel bedrijven blijken zelfs niet eens een RI&E te hebben. Begrijpelijk: als in ondernemingsland de meerwaarde van de RI&E niet wordt onderkend, staan de bedrijven immers niet te trappelen.
Hoog tijd om daar wat aan te veranderen. Acties die in de nabije toekomst liggen:
- De arboprofessionals zouden de RI&E beter moeten ‘verkopen’. Dus veel meer de meerwaarde voor het bedrijf moeten aantonen en minder die RI&E’s brengen als een wettelijke verplichting. Bedrijven moeten ‘blij worden’ van een RI&E. De opsteller zou met de RI&E meer ‘de blijde boodschap’ moeten verkondigen, in plaats van alleen een lijst van kommer en kwel. De RI&E moet voor de bedrijfsvoering een grotere toegevoegde waarde krijgen.
- De overheid (SZW) gaat strenger handhaven op het hebben van een RI&E. Ook stelt zij hogere eisen aan de kwaliteit van de RI&E’s en daarmee aan het toetsen van de RI&E. De gecertificeerde arbokerndeskundigen zullen daar ook een rol in krijgen.
Als we beide zaken goed aanpakken, valt er een flinke kwaliteitsslag te maken in het niveau van RI&E’s. Laten we deze boosterinjectie gretig aanpakken.
Tekst | Wim van Alphen, hoger veiligheidskundige en arbeidshygiënist (PHOV)
