Collegereeks Leidinggeven aan veiligheid, cultuur en gedrag | 7 maart 2023

Het waarschijnlijk hardnekkigste fabeltje binnen veiligheid is dat gedrag de belangrijkste oorzaak is van ongevallen. En dat we daarom maatregelen moeten nemen gericht op dit gedrag.

Je komt het woord regelmatig tegen: veiligheidsgedrag. Veiligheidsgedrag is blijkbaar iets dat velen wensen. Uit de context kun je opmaken dat het goed is voor veiligheid. Maar iedere keer dat ik het woord zie staan, vraag ik me af wat het betekent.

Labbekakkerigheid. Een woord dat Pieter van Vollenhoven bij herhaling gebruikte tijdens het laatste NVVK-congres. Hij doelde daarmee op het slappe optreden van beleidsmakers bij veel zaken en hun neiging verantwoordelijkheden te ontlopen.

Voor eens en voor altijd wil ik het maar eens gezegd hebben: "Nee Mark, ik kom je niet helpen, nee redactie Nieuwsuur, ik kom het niet uitleggen, en nee Eva, ik heb geen commentaar."

Een werknemer raakt zijn baan kwijt omdat hij veiligheidsvoorschriften en werkinstructies niet naleeft. En dat ontslag is terecht, oordeelt de kantonrechter, vanwege ernstig verwijtbaar handelen of nalaten.

De ene arboprofessional is de andere niet. Daarom interviewt Arbo iedere maand een arbodeskundige over hun werk. Ben jij of ken jij iemand met passie voor het arbovak? We horen graag van je.

Als veiligheidsprofessional weet je dat protocollen en regels op zichzelf niet voldoende zijn om veilig met gevaarlijke stoffen te werken. Het gedrag van medewerkers speelt een doorslaggevende rol. Maar hoe zorg je ervoor dat werknemers niet alleen de risico's kennen, maar ook daadwerkelijk volgens de veiligheidsvoorschriften handelen? En hoe maak je dit veilige gedrag blijvend?

Weleens meegemaakt dat je iets hebt opgemerkt dat voor grote problemen kan zorgen? En dat degene die je daarop attendeert, reageert met: 'Prima dat je een probleem meldt, maar ik verwacht ook dat je met oplossingen komt'?

Hoe krijg je medewerkers zover dat ze veilig werken? En hoe zorg je dat dit geen tijdelijke verandering is, maar blijvend effect heeft? In dit handig overzicht staat alles over (veiligheids)gedrag op een rij.

In 1991 liet Jaap van den Herik de lezers van vakblad Arbo kennismaken met AI, toen nog expertsystemen genoemd. Wat is volgens hem de stand van zaken nu, 33 jaar later? 'Niet de technologie is het probleem, maar het draagvlak bij de mens.'

Wat tolereer je als organisatie wel of niet als het gaat om gedrag van medewerkers? Gebruik dit voorbeelddocument gedragscode om dat duidelijk te maken.

Nog te vaak staren organisaties zich in hun veiligheidsbeleid blind op de regels, terwijl het werk al jarenlang met succes op een andere manier wordt uitgevoerd. Veiligheidsexpert Robert Jan de Boer noemt dat de kloof tussen Eigenlijk Werk en Ingebeeld Werk. In zijn boek Modern veiligheidsmanagement beveelt De Boer managers aan om juist de praktijk als uitgangspunt te nemen.